ارزیابی جایگاه مغولان و ایرانیان در شهنشاه‌نامة احمد تبریزی (بر اساس رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی و بررسی فنون زبانی و بلاغی)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد

3 فردوسی مشهد

چکیده

منظومة حماسی – تاریخی شهنشاه‌ نامه، یکی از تاریخ‌های عمومی مغولان است. احمد تبریزی منظومة خود را در اواخر عصر حکومتی ایلخانان دوران مغول بر ایران سروده و به همین علت معمولاً از نقد آشکار چنگیزخانیان و مغولان سر باز زده و حتی در ظاهر، تصویری مثبت از آن‌ها ارائه داده‌است؛ اما او در لایه‌ها ی درونی تاریخ‌سروده‌هایش، دلبستگی خود به ایران و ایرانیان را بروز داده ‌است و کوشیده تا به شکلی پنهان و با به کارگیری هدفمند ابزارهای زبانی و بلاغی، تصویری نقادانه از چنگیزخانیان و مغولان به‌ دست دهد و در مقابل، ایرانیان و برخی شخصیت‌های نمادین آن‌ها از جمله سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه را با چهره ای مثبت و ستوده نشان دهد. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی و بررسی فنون مختلف زبانی و بلاغی از جمله چگونگی انتخاب واژگان، تشبیهات و استعاره ها، استناد به گفتمان های مسلط و مقبول مانند تشبیه به شخصیت های شاهنامة فردوسی، ارتباط دادن با مذهب، مدح و نکوهش از زبان دیگران و توصیف مبالغه آمیز و معنادار نبردها در دو جبهة مغولان و ایرانیان، مفاهیم و منظورهای نهفته در لایه های پنهان ابیات شهنشاه‌نامه و تعلق خاطر تبریزی به سرزمین و هویت ایرانی نشان داده شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the Status of Mongols and Persians in Ahmad Tabrizi’s Shahanshāhnāma

نویسندگان [English]

  • mahshid gohari khakhki 1
  • javad abbasi 2
  • moohammad javad mahdavi 3
1
2
3
چکیده [English]

Shahanshāhnāma is one of the historical epic poems composed by Ahmad Tabrizi at the end of the Ilkhanids’ reign. At the time, the poet was not able to openly criticize the Mongols. At times, one may even think that he is praising them. On the contrary, in the hidden layers of his composition, the poet tries to show his criticism by using rhetorical and linguistic tools and praising Iran and Iranians, especially Sultan Jalal al-Din Kharazmshahi. The present paper tries to uncover these hidden layers of Shahanshāhnāma and reveal Tabrizi's interest in Iran and Iranians. To this end, the critical discourse analysis approach is adopted. To further uncover the poet’s tilt, the study examines different rhetorical and linguistic techniques such as choice of diction, similes and metaphors, meaningful and exaggerated description of battles in the Iranian and Mongol fronts as well as references to dominant discourses like drawing analogies between the characters and those of the Shāhnāma.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Discourse analysis
  • historical epopee
  • Shahanshāhnāma
  • Ahmad Tabrizi
  • Ferdowsi’s Shāhnāma
  • Jalal al-Din Khwarazmshahi
  • Genghis Khan
CAPTCHA Image