ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تکنیک های بیانی توصیف در اشعار نیما یوشیج
نیما یوشیج در توصیف موضوعات مختلف شعری از تکنیک های بیانی متنوّعی بهره گرفته است. در این نوشتار به بررسی چگونگی به کارگیری این تکنیک های بیانی در دو گروه شاعرانه و دستوری پرداخته شده است. نیما در توصیف موضوعات شعری از تکنیک های بیانی دستوری بیش از تکنیک های شاعرانه بهره برده است. این تکنیک ها شامل کاربرد صفت، قید، جملۀ صله، مسند صفتی، جملۀ توصیفی و فعل های تصویری است. بسامد استفاده از صفت و جملۀ توصیفی در اشعار وی بیش از سایر تکنیک هاست. از میان تکنیک های شاعرانه نیز، تشبیه در جایگاه نخست قرار دارد و پس از آن تکنیک هایی همچون نماد، تمثیل، کنایه، استعاره و تشخیص قرار دارند. کاربرد بیشتر تکنیک های بیانی دستوری بیانگر این است که نیما در نزدیک کردن شعر به نثر و بیان طبیعی خود تا حدود زیادی موفّق بوده است.
https://jls.um.ac.ir/article_28933_a61aec975953f0aaf7f2d253b057fe5c.pdf
2010-04-21
1
23
10.22067/jls.v43i1.8405
محمدی
محمدی
a-mohamadi@ferdowsi.um.ac.ir
1
LEAD_AUTHOR
سید حسین
فاطمی
fatemi@ferdowsi.um.ac.ir
2
AUTHOR
Shamsi
پارسا
sha-parsa@yahoo.com
3
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
جلوه های مختلف خداباوری در شعر اخوان ، فروغ و شاملو
برخی شاعران معاصر در برهه ای از زمان به دلیل اوضاع نابسامان سیاسی و اجتماعی و شکستهای پیاپی فردی و اجتماعی و در فضایی آکنده از اندیشه های فلسفی غرب، به عقیدة غیاب خدا که یکی از اندیشه های بنیادین فلسفة غرب است اعتقاد پیدا می کنند؛ امّا به دلیل گرایش ذاتی انسان به مفهومی به نام خدا و نیز تحت تأثیر اندیشه های فلسفی غرب به خدایی دیگرگونه روی میآورند. همین مسأله سبب به وجود آمدن شکل متفاوتی از خداباوری در شعر این شاعران شده است. نگارندگان در این گفتار ضمن اشاره به پیشینة عقیدة غیاب خدا و باز آفرینی آن در سنّت دینی و فلسفة غرب، به بررسی چگونگی ظهور، دوام یا افول، شباهت ها و تفاوت های آن در شعر سه شاعر برجستة معاصر، یعنی اخوان، فروغ و شاملو میپردازند.
کلید واژهها: شعر معاصر فارسی، فلسفة غرب، خدا، انسان
https://jls.um.ac.ir/article_28960_156acab841402a45e91d4096618509eb.pdf
2010-04-21
25
49
10.22067/jls.v43i1.8406
عباس
واعظ زاده
a.waez62@gmail.com
1
LEAD_AUTHOR
ابوالقاسم
قوام
ghavam@um.ac.ir
2
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و تطبیق گزاره های چند معراج نامةکهن و مقایسة آنها با معراج نامة شفیعی کدکنی
در این گفتار ،کهن ترین و نوترین گزارشهای سفر انسان به دنیای ماورای حس نشان داده شده و پس از آن میان سیرهایی که انسانهای سنّتی گزارش کرده اند و معراج نامهای که از« محمّد رضا شفیعی کدکنی» به عنوان نمونهای از سیر انسان معاصر در دست داریم، مقایسههایی انجام شده است. این پژوهش نشان میدهد اکثر این سیرها میتواند وقوعی مسلّم داشته باشد و میتوان از دیدگاه علمی و بخصوص بر اساس نظریّات یونگ آنها را توجیه نمود. ضمن بررسی بخشی از گزارههای این سیرها نشان داده شده است که تشابه و نکات مشترک این معراجها، از طرفی وابسته به باورها، ریاضتها و تأمّلاتی است که این سیرها را موجب میشود و از سویی دیگر به تاثیر پذیری اکثر سیرهای متأخّر از متقدّم مربوط می گردد. همچنین از رویارو قرار دادن مسافران دو طیف سنّتی و معاصرِ دیارِ غیب از طریق ارائه و تشریح گزارشهای مستند آنها، نقش جهان ذهنی این دو طیف در آفرینش عناصر این گزاره ها ترسیم شده است و از این رهگذر تعهّد و رسالت آدمیان براساس توجّه به تعریف سنّتی انسان به عنوان حیوانی ناطق و تعریف معاصرین به صورت حیوان سایس در معراج جمعی انسان ترسیم شده است . در پایان یادآوری شده است که انسان معاصر به جای گزارش و به تصویر کشیدن حالات روانهای معذّب در عالم ارواح و بهره گیری از استراتژی رعب، در صدد ترغیب و آماده سازی وجدان جمعی برای تهذیب و سالم سازی جامعه از طریق جنبش آگاهانه و حرکت عقلانی و علمی است. دلیل نکوهش بیمحابای شاعران در آخرین بخش معراج نامة انسان معاصر نیز همین بی توجّهی آنها به رسالت و تعهّد شعر به عنوان رکن مهمّی از امکانات فرهنگی جامعه است.
کلید واژهها: معراجنامه،دنیای ماورای حس،انسان معاصر، جهان غیب، مکاشفه، ناخودآگاه، شفیعی کدکنی
https://jls.um.ac.ir/article_28995_991218d1a7e38f1eedc8f1e676f090fe.pdf
2010-04-21
51
79
10.22067/jls.v43i1.8407
کهدویی
کهدویی
mkka35@yahoo.com
1
LEAD_AUTHOR
صادقیان
صادقیان
2
AUTHOR
احمد
دهقان
dehghanahmad10@yahoo.com
3
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ویژگی های اقلیمی و روستایی در داستان نویسی خراسان
اقلیم گرایی در داستان نویسی معاصر ایران به طور جدّی از دهة هزار و سیصد و سی شمسی آغاز می شود و در دهه های چهل و پنجاه به اوج خود می رسد. داستان های اقلیمی غالباً بازتاب دهندة ویژگی ها و عناصر مشترکی چون فرهنگ، باورها، آداب و رسوم یک منطقۀ جغرافیایی اند. با توجّه به خاستگاه نویسندگان و ویژگی های اقلیمی بازتابیده در آثارشان، پنج حوزه یا شاخة داستان نویسی اقلیمی شمال، جنوب، غرب(کرمانشاه)، شرق(خراسان) و آذربایجان، در داستان نویسی معاصر ایران قابل تشخیص است. این مقاله پس از دادن تعریفی از داستان اقلیمی و برشمردن ویژگی های آن- که خود مستخرج از داستان های اقلیمی پنج حوزة مذکور و مشترک در میان همة آن هاست به معرّفی انتقادی داستان های اقلیمی و روستایی خراسان و برشمردن ویژگی های آن ها با ارائة شواهد و نمونه های متنی، می پردازد.
کلیدواژه ها: اقلیم، داستان، شیوة اقلیمی نویسی، خراسان.
https://jls.um.ac.ir/article_29117_ebcee66dd9fe5589d2f03e30506d7eba.pdf
2010-04-21
81
108
10.22067/jls.v43i1.8408
مشتاق مهر
مشتاق مهر
moshtagh-mehr@azaruniv.edu
1
LEAD_AUTHOR
رضا
صادقی شهپر
sadeqishahpar@yahoo.com
2
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی سفرنامه های ناصرالدّین شاه به فرنگ با رویکرد تحلیل گفتمان
در این مقاله سفرنامه های ناصرالدّین شاه به فرنگستان به روش تحلیل گفتمان مورد بررسی قرارگرفته است. با استفاده از این رویکرد، عوامل زبانی و فرازبانی (شرایط اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و تاریخی)، موقعیّت نهادی و نگرش های نویسندة متن که درشکل گیری این متن تأثیرگذار بوده اند، مورد توجّه قرار گرفته است. سفرهای فرنگ و گفتمان ناصرالدّین شاه دراین سفرنامهها، دستاوردها و نتایج سیاسی، فرهنگی و اجتماعی خاصّی را به همراه داشته که برخی از این نتایج، حوزه های زبانی و سبک ادبی را نیز تحت تأثیر قرارداده است.
کلید واژهها: ناصرالدّین شاه، قاجار، فرنگ، تحلیل گفتمان، سفرنامه های فرنگستان، تجدّد
https://jls.um.ac.ir/article_29155_1b7a1d6baf8e7db4e335dbd814b69bf4.pdf
2010-04-21
109
134
10.22067/jls.v43i1.8409
علیزاده بیرجندی
علیزاده بیرجندی
zalizadehbirjandi@gmail.com
1
LEAD_AUTHOR
Ghanbae Ali
رجبلو
alirajabloo_4038@yahoo.com
2
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
باز خوانی مصراعی از شاهنامه « هَم» یا «هُم
در این مقاله سعی بر آن شده تا مصراعی را دوباره بازخوانی کنیم و بر این اساس، ایرادی را که نسخه شناسان شاهنامه پژوه و قافیه سنجان بر آن گرفته اند و از حیث علم قافیه این بیت را دارای عیب اقوا دانسته اند، برطرف کنیم. دراین مقاله ابتدا ضبطهای مختلف این بیت در نسخ چاپی همچون مسکو، ژول مول و جلال خالقی مطلق آورده شده و سپس نظر شارحان مختلف در این باره آمده است و در قسمت دوم مقاله بر اساس شاهنامه خالقی مطلق ضبط،«هم» بر ضبط «خم» ترجیح داده شده است و در قسمت سوم مقاله، نگارنده قافیهٔ مصرع دوم را نه آنگونه که شارحان تلفّظ کرده اند و معنی نموده، خوانده ام، بلکه به نظر می رسد مصراع دوم را در محل قافیه باید به گونه ای دیگر خواند یعنی: «زمین آمد از سم اسبان به هُم» که در این صورت با گاو دُم می تواند قافیه باشد، البتّه دلایل برتری تلّفظ «هُم» بر «هَم» و معانی مختلف آن و اینکه این واژه در گناباد و بسا اطراف آن هنوز هم به کار می رود در متن با شواهد و امثال بیان شده است.
کلیدواژه ها: شاهنامه، فردوسی، گویش گنابادی، اختلاف نسخ، هَم یا «هُم».
https://jls.um.ac.ir/article_29181_f5454359c08c73c288c46dccee15fe47.pdf
2010-04-21
135
146
10.22067/jls.v43i1.8410
چرمگی عمرانی
چرمگی عمرانی
momraniyasin@yahoo.com
1
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
سابقة برخی مضامین حدیقة سنایی در منابع نزدیک به وی
هر چند سنایی پیشرو شعر عرفانی است و نقش او در تدوین بوطیقای شعر عرفانی سرنوشت ساز است، امّا نباید از نظر دور داشت که او برآمده از دل یک سنّت ریشه دار فکری است که نشانه های زبانی آن را در مکتوبات عرفانی و کلامی پیش از وی می توان مشاهده کرد. پرسش اصلی مقاله، دقیقاً همین جا شکل می گیرد: آیا میان درون مایه های حدیقةسنایی، به عنوان نقطة عطف شعر عرفانی، با آثار عرفانی و کلامی پیش از وی شباهت ها و اشتراکاتی وجود دارد؟ برای یافتن پاسخ، ابتدا مضامین مشترک حدیقه را با آثار عرفانی و کلامی برجستة پیش از وی استخراج کرده و سپس داده های موجود را در سه سطح بررسی کرده ایم: تشبیهات، حکایت ها و مضامین مشترک دیگر. پرسش بعدی این است که آیا بر این اساس، می توان منابع احتمالی را که در شکل گیری منظومة فکری سنایی نقش داشته اند، تعیین کرد؟ بسامد تکرار نام یک اثر می تواند معیار مناسبی برای پاسخ به این پرسش باشد. بدین معنا که در بررسی منابع پیش از وی، هر چه نام اثری بیشتر تکرار شود، احتمال این که آن اثر جزء منابع فکری سنایی بوده باشد، بیشتر می شود و بالعکس. نمودار پایانی تا حدودی این مسئله را روشن می کند.
کلید واژه ها: سنایی غزنوی، حدیقه الحقیقه، بررسی مقایسه ای، منابع فکری سنایی.
https://jls.um.ac.ir/article_29217_baf25cb72b1e1ea9a527ab66d645a6b6.pdf
2010-04-21
147
171
10.22067/jls.v43i1.8411
زرقانی
زرقانی
zarghani@um.ac.ir
1
LEAD_AUTHOR