ORIGINAL_ARTICLE
مشابهاتِ حماسۀ ارمنیِ دلاورانِ ساسون و شاهنامه
حماسۀ دلاوران ساسون مهم ترین و معروف ترین اثر حماسیِ ارمنیان است که به رغمِ تأخّرِ زمانِ تدوینِ مکتوب آن (سدۀ شانزدهم میلادی) ظاهراً سابقۀ هزار و صد ساله دارد و چندین سده به صورت شفاهی نقل می شده است. این اثر در چهار بخش به سرگذشت و روایاتِ چهار نسل از پهلوانان شهرِ ارمنیِ ساسون با نامهای ساناسار و باغداسار، مهر، داوید و مهرِ کوچک می پردازد. میان داستانهای این متن و شاهنامۀ فردوسی حدّاقل بیست و هشت بن مایه و مضمونِ مشترک و مشابه دیده می شود که عبارت است از: 1. آب چشمۀ مقدّس 2. آزمایش خردِ کودک 3. آزمون ازدواج 4. اسب مخصوصِ پهلوان 5. الگوی چند خان 6. بازوبندِ محافظ 7. بسیارخواریِ پهلوان 8. پانزده سالگی و بلوغ 9. پهلوان بانو 10. پیشگامی دختر در عشق ورزی 11. تن شویی در خون 12. خودکشیِ همسر پس از مرگ شوهر 13. دیو سپید 14. رزم افزارِ ویژۀ پهلوان 15. رشد سریع پهلوان 16. روییدن گل از خون 17. رویین تنی 18. فرو رفتن پای پهلوان در زمین 19. قدرت نمایی با فشردن دست 20. کام خواهی نامشروع 21. کشاندنِ زن، پهلوان را به سرزمین خویش 22. کشته شدن پهلوان به نیرنگ نزدیکان 23. نبرد پدر و پسر 24. نبرد پهلوان با اژدها و رهانیدنِ دختر 25. نبرد پهلوان با دیو در غار 26. نژاد آبیِ پهلوان 27. نعرۀ سهمناک 28. نوشیدن خون دشمن. به استناد قراینی مانند پیشینۀ طولانیِ نفوذِ نامها و داستانهای شاهنامه ای در ارمنستان و آشنایی ارمنیان با حماسۀ ملّی ایران، ذکر نام دیو سپید در حماسۀ ارمنی، مشابهاتِ جزئیِ داستان داوید و مهر در این حماسه با رستم و سهرابِ شاهنامه و... احتمال دارد برخی از موضوعات و عناصرِ داستانیِ روایات ارمنی در فاصلۀ مرحلۀ تکوین و تدوینِ کتبی آنها از شاهنامه تأثیر پذیرفته باشد.
https://jls.um.ac.ir/article_33543_d3fed1a19bba5efa7410163396db4574.pdf
2015-01-21
1
41
10.22067/jls.v47i2.29192
حماسۀ دلاوران ساسون
شاهنامۀ فردوسی
حماسه پژوهیِ تطبیقی
ارمنیان
ایرانیان
سجاد
آیدنلو
aydenloo@gmail.com
1
پیام نور ارومیه
LEAD_AUTHOR
آبراهیمیان، روبن. (1313). «مقایسۀ داستانهای حماسی ایران با داستانهای حماسی ارمنی و یونانی و آلمانی». مجلّۀ مهر. سال 2. شمارۀ 14. صص 685- 688.
1
آیدنلو، سجّاد. (1384). «بن مایۀ اساطیری روییدن گیاه از انسان و بازتاب آن در شاهنامه و ادب پارسی». مجلّۀ دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. سال سی و هشتم. شمارۀ سوم (پیاپی 150). پاییز. صص 105- 132.
2
آیدنلو، سجّاد. (1386). «رزم افزار موروثی و سنگین پهلوان در سنّت حماسی ایران». شاهنامه پژوهی. با نظارت دکتر محمّدرضا راشد محصّل. مشهد: آهنگ قلم. دفتر دوم. صص 31- 41.
3
آیدنلو، سجّاد. (1387 الف). «چند بن مایه و آیین مهمّ «ازدواج» در ادب حماسی ایران (با ذکر و بررسی برخی نمونه های تطبیقی)». مجلّۀ دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. سال چهل و یکم. شمارۀ اوّل (پیاپی160). بهار. صص 1- 23.
4
آیدنلو، سجّاد. (1387 ب). «پهلوان بانو». مطالعات ایرانی. سال هفتم. شمارۀ سیزدهم. بهار. صص 11- 24.
5
آیدنلو، سجّاد. (1388 الف). «اسب دریایی در داستانهای پهلوانی». از اسطوره تا حماسه. تهران: سخن. صص 141- 164.
6
آیدنلو، سجّاد. (1388 ب). «هفت خان پهلوان». نشریّۀ دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان (زبان و ادب). دورۀ جدید. شمارۀ 26 (پیاپی23). زمستان. صص 1- 27.
7
آیدنلو، سجّاد. (1389). «رویارویی و نبرد دو خویشاوند نزدیک در روایات پهلوانی ایران»، چون من در این دیار (جشن نامۀ استاد دکتر رضا انزابی نژاد). به کوشش دکتر محمّدرضا راشد محصّل، دکتر محمّدجعفر یاحقّی و سلمان ساکت. تهران: سخن. صص 181- 188.
8
آیدنلو، سجّاد. (1390). دفتر خسروان (برگزیدۀ شاهنامۀ فردوسی). تهران: سخن.
9
آیوازیان (ترزیان)، ماریا. (1381). ریشه یابی نامهای خاصّ ارمنی برگرفته از زبانهای ایرانی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
10
آیوازیان (ترزیان)، ماریا. (1391). اشتراکات اساطیری و باورها در منابع ایرانی و ارمنی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
11
اسدی، ابونصر. (1317). گرشاسپ نامه. تصحیح حبیب یغمایی. تهران: کتابفروشی بروخیم.
12
اسماعیلی، حسن. (1374). «داستان زال از دیدگاه قوم شناسی». تن پهلوان و روان خردمند. به کوشش شاهرخ مسکوب. تهران: طرح نو. صص 179- 228.
13
الیاده، میرچا. (1376). رساله در تاریخ ادیان. ترجمۀ دکتر جلال ستّاری. تهران: سروش. چاپ دوم.
14
امیدسالار، محمود. (1372). «ببر بیان (پژوهشی در فرهنگ عامّه و فقه اللغه)». ترجمۀ محمود حسن آبادی. کتاب پاژ. شمارۀ 9، تابستان. صص 117- 129.
15
امیدسالار، محمود. (1381 الف). «خداوند این را ندانیم کس». جستارهای شاهنامه شناسی و مباحث ادبی. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. صص 55- 65.
16
امیدسالار، محمود (1381 ب). «ببر بیان». جستارهای شاهنامه شناسی و مباحث ادبی. صص 31- 43.
17
انجوی، سیّد ابوالقاسم. (1369). فردوسی نامه. تهران: علمی. چاپ سوم.
18
ایرانشان بن ابی الخیر. (1377). کوش نامه. تصحیح دکتر جلال متینی. تهران: علمی.
19
باذل مشهدی، میرزا محمّد رفیع. (بی تا). حملۀ حیدری. تهران: کتابفروشی اسلام.
20
باغداساریان، ادیک (ا. گرمانیک). (1380). شاهنامه و ارمنیان. تهران: خودِ مولّف.
21
باقری، مهری. (1365). «ببر بیان». آینده. سال دوازدهم. شمارۀ 1- 3، فروردین- خرداد. صص 6- 19.
22
باقری، مهری (1384). «ببر بیان». دانشنامۀ زبان و ادب فارسی. به سرپرستی اسماعیل سعادت. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ج1. صص 701- 703.
23
بانوگشسب نامه. (1382). تصحیح دکتر روح انگیز کراچی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
24
بَرزونامه (شاهنامۀ کردی). (1391). ترجمۀ منصور یاقوتی. تهران: ققنوس.
25
بلوکباشی، علی. (1390). «چشمه های مقدّس». دایرۃ المعارف بزرگ اسلامی. تهران: مرکز دایرۃ المعارف بزرگ اسلامی. ج19. صص 332- 337.
26
پاتر، آنتونی. (1384). نبرد پدر و پسر در ادبیّات جهان. ترجمۀ محمود کمالی. تهران: ایدون.
27
پیگوت، ژولیت. (1374). اساطیر ژاپن. ترجمۀ باجلان فرّخی. تهران: اساطیر.
28
حماسۀ جاوید دلاوران ساسون. (1347). به نثر فارسی از استاد گیورگیس آقاسی و دکتر الکساندر پادماگریان. تهران: پیک.
29
حمزه نامه (قصّۀ امیرالمؤمنین حمزه نامه). (1362). تصحیح دکتر جعفر شعار. تهران: کتاب فرزان. چاپ دوم.
30
خالقی مطلق، جلال. (1362). «مطالعات حماسی 2- فرامرزنامه». نشریّۀ دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. سال 31. شمارۀ 128 و129. تابستان و پاییز. صص 85- 121.
31
خالقی مطلق، جلال. (1372). «یکی داستان است پر آب چشم». گل رنجهای کهن. به کوشش علی دهباشی. تهران: مرکز. صص 53- 98.
32
خالقی مطلق، جلال. (1381). «قطعاتی از اسطوره های ایرانی در نوشته های گریگور ماگیستروس». سخنهای دیرینه. به کوشش علی دهباشی. تهران: افکار. صص 25- 44.
33
خالقی مطلق، جلال. (1385). «شاهنامه خردنامۀ ایرانیان (سنجشی کوتاه میان هومر و فردوسی)». حسنات. سال سوم. شمارۀ 8 و9. بهار. صص 9- 13.
34
خالقی مطلق، جلال. (1386). حماسه (پدیده شناسی تطبیقی شعر پهلوانی). تهران: مرکز دایرۃ المعارف بزرگ اسلامی.
35
خورناتسی، موسس. (1380). تاریخ ارمنیان. ترجمه، مقدّمه و حواشی: ادیک باغداساریان (ا. گرمانیک). تهران: خودِ مولّف.
36
دارا، مریم. (1391). رستم. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
37
دیویدسن، الگا. (1387). شاعر و پهلوان در شاهنامه. ترجمۀ دکتر فرهاد عطایی. تهران: تاریخ ایران.
38
ذبیح نیا عمران، آسیه و منوچهر اکبری. (1392). تراژدی در اساطیر ایران و جهان. تهران: سخن.
39
روایت پهلوی. (1390). ترجمۀ مهشید میرفخرایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
40
روح الامینی، محمود. (1377). «زن سالاری در ازدواجهای شاهنامه». نمودهای فرهنگی و اجتماعی در ادبیّات فارسی. تهران: آگه. چاپ دوم. صص 165- 180.
41
رودنکو، م.ب. (1390). افسانه های کردی. ترجمۀ کریم کشاورز. تهران: جامی.
42
روزنبرگ، دونا. (1379). اساطیر جهان (داستانها و حماسه ها). ترجمۀ عبدالحسین شریفیان. تهران: اساطیر.
43
رئیس نیا، رحیم. (1377). کوراوغلو در افسانه و تاریخ. تهران: دنیا. چاپ سوم.
44
زریری، مرشد عبّاس. (1369). داستان رستم و سهراب (روایت نقّالان). ویرایش دکتر جلیل دوستخواه. تهران: توس.
45
زرّین قبا نامه (منظومه ای پهلوانی و پیروِ شاهنامه از عصر صفویّه). (1393). مقدمّه، تصحیح و تعلیقات: دکتر سجّاد آیدنلو. تهران: سخن.
46
سرکاراتی، بهمن. (1378 الف). «گرز نیای رستم (نکته ای دربارۀ شیوۀ تصحیح شاهنامه) ». سایه های شکار شده. تهران: قطره. صص 113- 123.
47
سرکاراتی، بهمن. (1378 ب). «سلاح مخصوص پهلوان در روایات حماسی هندواروپایی». سایه های شکار شده. صص 363- 390.
48
سرکاراتی، بهمن. (1378 ج). «پری (تحقیقی در حاشیۀ اسطوره شناسی تطبیقی)». سایه های شکار شده. صص 1- 25.
49
سرکاراتی، بهمن. (1378 د). «پهلوان اژدرکش در اساطیر و حماسه ایران». سایه های شکار شده. صص 237- 249.
50
سیمونی، آندرانیک. (1391). «باورها، آداب و مراسم ارمنیان». دانشنامۀ فرهنگ مردم ایران. تهران: مرکز دایرۃ المعارف بزرگ اسلامی. ج1. صص 397- 404.
51
شالیان، ژرار. (1385). گنجینۀ حماسه های جهان. ترجمۀ علی اصغر سعیدی. تهران: چشمه. چاپ دوم.
52
شوالیه، ژان و آلن گربران. (1382). فرهنگ نمادها. ترجمۀ سودابه فضایلی. تهران: جیحون. ج3.
53
شوالیه، ژان و آلن گربران. (1384). فرهنگ نمادها. ترجمۀ سودابه فضایلی. تهران: جیحون. ج2. چاپ دوم.
54
شهریارنامه. (1377). تصحیح دکتر غلامحسین بیگدلی. تهران: پیک فرهنگ.
55
طرطوسی، ابوطاهر. (1380). ابومسلم نامه. به اهتمام حسین اسماعیلی. تهران: معین، قطره و انجمن ایران شناسی فرانسه.
56
طومار شاهنامۀ فردوسی. (1381). به کوشش مصطفی سعیدی- حاج احمد هاشمی. تهران: خوش نگار.
57
طومار نقّالی شاهنامه. (1391). مقدّمه، ویرایش و توضیحات: سجّاد آیدنلو. تهران: به نگار.
58
فرامرزنامه. (1382). تصحیح دکتر مجید سرمدی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
59
فردوسی، ابوالقاسم. (1386). شاهنامه. تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق. دفتر ششم با همکاری دکتر محمود امیدسالار و دفتر هفتم با همکاری ابوالفضل خطیبی. تهران: مرکز دایرۃ المعارف بزرگ اسلامی.
60
فضایلی، سودابه. (1384). فرهنگ غرایب. تهران: افکار و میراث فرهنگی.
61
فضایلی، سودابه. (1388). شبرنگ بهزاد. تهران: جیحون.
62
فریزر، جیمز جرج. (1383). شاخۀ زرین (پژوهشی در جادو و دین). ترجمۀ کاظم فیروزمند. تهران: آگاه.
63
قریب، بدرالزمان. (1377). «پژوهشی پیرامون روایت سغدی داستان رستم». مهر و داد و بهار. به کوشش امیرکاووس بالازاده. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. صص 233- 262.
64
قلی زاده، خسرو. (1388). «بارۀ پهلوانی در اساطیر هندواروپایی». پژوهشنامۀ زبان و ادب فارسی (گوهر گویا). سال سوم. شمارۀ اوّل (پیاپی 9). بهار. صص 103- 122.
65
کاتب ارجانی، فرامرز بن خداداد. (1347). سمک عیّار. به کوشش دکتر پرویز ناتل خانلری. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
66
کریستن سن، آرتور. (1383). داستان بهرام چوبین. ترجمۀ منیژه احدزادگان آهنی. تهران: طهوری.
67
کریمی، م . (1388). ادبیّات شفاهی آذربایجان. تهران: تک درخت.
68
کزّازی، میر جلال الدین. (1385). «سخنی در حماسۀ ملّی ایرانیان و ارمنیان». سخن عشق. شمارۀ 31. پاییز و زمستان. صص 119- 123.
69
کوپر، جی. سی. (1386). فرهنگ مصوّر نمادهای سنّتی. ترجمۀ ملیحه کرباسیان. تهران: فرهنگ نشر نو. چاپ دوم.
70
کیا، خجسته. (1375). قهرمانان بادپا در قصّه ها و نمایشهای ایرانی. تهران: مرکز.
71
گزیدۀ ریگ ودا. (1367). تحقیق دکتر سیّد محمّدرضا جلالی نایینی. تهران: نقره.
72
مادح، قاسم. (1380). جهانگیرنامه. تصحیح دکتر سیّد ضیاالدین سجّادی. تهران: موسّسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران- دانشگاه مک گیل.
73
مارزلف، اولریش. (1376). طبقه بندی قصّه های ایرانی. ترجمۀ کیکاووس جهانداری. تهران: سروش. چاپ دوم.
74
مزداپور، کتایون. (1383). «نشانهای زن سروری در چند ازدواج داستانی شاهنامه». داغ گل سرخ و چهارده گفتار دیگر دربارۀ اسطوره. تهران: اساطیر و مرکز بین المللی گفتگوی تمدّنها. صص 169- 208.
75
مشکنبریانس، ژیلبرت. (1387). «زنان در حماسه های ساسونتی داوید و شاهنامه». فصلنامۀ پیمان. سال دوازدهم. شمارۀ چهارم (پیاپی46). زمستان. صص 38- 55.
76
مصطفوی، علی اصغر. (1369). اسطورۀ قربانی. تهران: خودِ مولّف.
77
میر کاظمی، سیّد حسین. (1390). من و رستم و گرز و افراسیاب (نقّالی 10 داستان گران مایه از شاهنامه). گرگان: آژینه.
78
نحوی، اکبر و علی امینی. (1392). «سیاوش و سودابه (بررسی تطبیقی موارد مشابه در اساطیر و ادبیّات ملل)». شعر پژوهی (بوستان ادب). سال پنجم. شمارۀ اوّل (پیاپی 15). بهار. صص 139- 166.
79
نعلبندیان، گئورگی. (1374). «اسامی خاصّ ارمنی مأخوذ از حماسۀ ملّی ایران». ایران شناخت. سال اوّل. شمارۀ 1. زمستان. صص 105- 139.
80
نظامی، نظام الدین الیاس. (1387). خمسۀ نظامی (بر اساس چاپ مسکو- باکو). تهران: هرمس. چاپ دوم.
81
نوری زاده، احمد. (1376). تاریخ و فرهنگ ارمنستان. تهران: چشمه.
82
نیشابوری، ابواسحاق. (1386). قصص الانبیا. به اهتمام حبیب یغمایی. تهران: علمی و فرهنگی. چاپ پنجم.
83
هال، جیمز. (1380). فرهنگ نگاره ای نمادها در هنر شرق و غرب. ترجمۀ دکتر رقیّه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.
84
هرودت. (1389). تاریخ هرودت. ترجمۀ مرتضی ثاقب فر. تهران: اساطیر.
85
هومر. (1370). ادیسه. ترجمۀ سعید نفیسی. تهران: علمی و فرهنگی. چاپ هشتم.
86
یزدان پرست، حمید. (1387). داستان پیامبران در تورات، تلمود، انجیل و قرآن و بازتاب آن در ادبیّات فارسی. تهران: اطّلاعات. چاپ سوم.
87
Bowra, C.M. (1952). Heroic Poetry. London: Macmillan co. Ltd.
88
Jones, Alison. (1995). Larousse Dictionary of World Folklore. Britian: Larousse Plc.
89
Khaleghi Motlagh, Jalal. (1990). “Behzâd”. Encyclopaedia Iranica. Edited by Ehsan Yarshater. New York. Vol. 4. pp. 113- 114.
90
Miller, Dean. (2000). The Epic Heros. Baltimor and London: The Jones Hopkins University Press.
91
Omidsalar, Mahmoud. (1989). “Aždahâ in Iranian Folktales”. Iranica. Vol. 3. pp. 203- 204.
92
Peter Cross, Tom. (1969). Motif- Index Early Irish Literature. New York: Indiana University Bloomongton, Indiana.
93
Russell, J.R. (1379). “The Šaraf- name and Armenia: Some Mythological Themes”. یادنامۀ دکتر احمد تفضّلی. به کوشش دکتر علی اشرف صادقی. تهران: سخن. pp. 49- 55
94
Russell, J.R (1384). “The Shâhnâme in Arnenian in Armenian Oral Epic”.
95
مهر و ناهید. سال یکم. شمارۀ نخست. زمستان. pp. 1- 15
96
Thompson, S. (1955- 1958). Motif- Index of Folk- Literature. Bloomongton: India University Press.
97
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسۀ اسطورۀ هوشنگ در شاهنامه و خدای نامه ها بر اساس فزون متنیت ژنت
داستان هوشنگ در شاهنامۀ فردوسی و تواریخ عربی روایت شده است؛ تواریخی چون غررالسیر ثعالبی، آثارالباقیۀ بیرونی، البدء و التاریخ مقدسی و تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیاء حمزۀ اصفهانی که همگی به استفاده از خدای نامه ها و سیرالملوک ها در تدوین تاریخ پادشاهان ایران اذعان کرده اند. بنابراین این متون تنها بخش های بازماندۀ خدای نامه ها را در بر دارند. مقایسۀ روایات شاهنامۀ فردوسی با این تواریخ می تواند ابهامات موجود دربارۀ نوع ارتباط شاهنامه با خدای نامه ها را برطرف کند. فزون متنیت ژنت رویکردی است که به ارتباط متون و میزان برگرفتگی یکی از دیگری می پردازد. مفهوم گشتار در این نوع رابطه تغییراتی است که در متن ب نسبت به متن الف روی می دهد. تقسیم روایت هوشنگ در متون مورد نظر به گزاره ها و پیرفت ها و تحلیل آن ها بر مبنای فزون متنیت ژنت نشان دهندۀ آن است که ارتباط روایت هوشنگ در شاهنامه با روایت این پادشاه پیشدادی در خدای نامه ها از نوع جایگشت شعرسازی است. جایگشت سبکی نیز در روایت شاهنامه تأثیرگذار بوده است.
https://jls.um.ac.ir/article_33560_b955b6ccca848cdd506ab00235eb1b5d.pdf
2015-01-21
43
64
10.22067/jls.v47i2.28528
هوشنگ
شاهنامه
تواریخ عربی
خدای نامه
ژنت
فزون متنیت
گشتار
حامد
صافی
hamed19s2003@yahoo.com
1
فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
فرزاد
قائمی
farzadghaemi@gmail.com
2
دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
مه دخت
پورخالقی چترودی
dandritic2001@yahoo.com
3
دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
اصفهانی، حمزه بن حسن. (بی تا). تاریخ سنی ملوک الارض و الانبیاء. برلین: مطبعه کاویانی.
1
بیرونی، ابوریحان. (بی تا). آثار الباقیه عن القرون الخالیه. چاپ سنگی .
2
پورداود، ابراهیم. (1377). یشتها. تهران: اساطیر.
3
ثعالبی نیشابوری، عبدالملک بن محمد. (1368). غرر اخبار ملوک الفرس و سیرهم. تهران: نقره.
4
خالقی مطلق، جلال. (1386). «از شاهنامه تا خدای نامه»، نامۀ باستان. سال هفتم. شماره اول و دوم. صص 1-101.
5
خالقی مطلق، جلال. (1375). «هوشنگ و دیاکو»، ایران شناسی. سال هشتم. شمارة3 . صص 473-479.
6
روایت پهلوی. (1367). ترجمة مهشید میرفخرایی. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
7
روزن، بارون. (1382). «دربارۀ ترجمه های عربی خدای نامه». نامۀ فرهنگستان. ضمیمه شماره 15.
8
سلدن، رامان. (1375). نظریۀ ادبی و نقد عملی. ترجمۀ جلال سخنور و سیمازمانی. تهران: پویندگان نور.
9
صفا، ذبیح الله. (1389). حماسه سرایی در ایران. تهران: امیرکبیر. چاپ نهم.
10
طبری، ابوجعفر محمد بن جریر. (1407ق.). تاریخ الامم و الملوک. جلد1. بیروت: دارالکتب العلمیه.
11
فردوسی، ابوالقاسم. (1389). شاهنامه. جلد اول. به کوشش جلال خالقی مطلق. تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی. چاپ سوم.
12
فرنبغ دادگی. (1390). بندهش. گزارش مهرداد بهار. چاپ چهارم. تهران: توس.
13
کریستن سن، آرتور. (1389). نخستین انسان و نخستین شهریار. ترجمۀ ژاله آموزگار. تهران: چشمه.
14
گزیده های زادسپرم. (1366). ترجمة محمدتقی راشد محصل. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
15
مشکور، محمدجواد. (1359). «خداینامه». تاریخ ما. سال هشتم. شماره 6.
16
مقدسی ، محمد بن طاهر. (1919م.). البدء و التاریخ. الطبعه الاولی. القاهره: مکتبة الثقافة الدینیه.
17
نامور مطلق، بهمن. (1386). «ترامتنیت؛ مطالعۀ روابط یک متن با دیگر متن ها». پژوهشنامه علوم انسانی. شماره 56.
18
Genette, Gerard. (1997). palimpsests: literature in Second Degree. Trans: Channanewman and Calude Doubinsky. Lincoln: University of Nebraska press.
19
ORIGINAL_ARTICLE
نقد زبان حماسی در خاوراننامة ابنحسام خوسفی
نقد زبان حماسی در راستای تحقیقات مربوط به نقد نوعی (نقد بر اساس اصول و شاخصهای انواع ادبی) است. در نقد زبان حماسی، چگونگی به کار رفتن زبان در نوع ادبی حماسه بررسی میشود، بر این اساس که بین نوع ادبی حماسه و زبان به کار رفته در آن، ارتباط تنگاتنگی وجود دارد و نوع حماسی، زبان حماسی را میطلبد. در همین خصوص، «نقد زبان حماسی در خاوراننامه» موضوعی است که طیّ آن شاخصهای اصلی زبان حماسی (وزن و قافیه، واژگان و ترکیبات، نحو کلام، صورخیال و محتوا) در خاوراننامه مورد بررسی قرار گرفته است. به این ترتیب که با ملاک قراردادن بخشی از این منظومه (به عنوان حجم نمونه، بر اساس الگوهای نقد زبان شعر، بهویژه الگوهای فرمالیستی) به بررسی زبان حماسی در این اثر پرداخته شده است. در این بررسی مشخص شده است که اولاً شاعر در برخی از سطوح زبان حماسی، ازجمله واژگان و نحو متأثّر از زبان فردوسی است؛ ثانیاً نوع حماسه ( دینی) و عوامل مربوط به سبک دوره و فردی سبب شدهاند که زبان حماسی در این منظومه از وحدت و یکپارچگی زبان حماسی معیار برخوردار نباشد. این مقاله و نتایج آن میتواند برای کسانی که میخواهند از چگونگی زبان حماسی و تحول آن در یکی از حماسههای دینی پس از فردوسی مطلع شوند، سودمند واقع شود.
https://jls.um.ac.ir/article_33579_8bc9ef7929cfdfa8f632a997538843b7.pdf
2015-01-21
65
88
10.22067/jls.v47i2.19718
حماسه
شاهنامه
زبان حماسی
خاوراننامه
ابنحسام
اصغر
شهبازی
shahbazias@yahoo.com
1
دانشگاه یزد
LEAD_AUTHOR
مهدی
ملک ثابت
mmaleksabet@yazduni.ac.ir
2
دانشگاه یزد
AUTHOR
آیدنلو، سجاد. (1383). «مر این نامه را خاوراننامه نام». نامة پارسی. سال نهم. شماره سوم. پاییز. صص 189-203.
1
ابنحسام خوسفی. (1386). خاوراننامه (نیمة اول متن). تصحیح حیدرعلی خوشکنار. اردبیل: مهد تمدن.
2
ارسطو. (1387). فن شعر. ترجمة عبدالحسین زرینکوب. تهران: امیرکبیر. چاپ ششم.
3
اشرفزاده، رضا. (1380). «مقام راجی در ساقینامهسرایی». مجموعه مقالات همایش بزرگداشت راجی کرمانی. به کوشش یحیی طالبیان. کرمان: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان کرمان. صص 349- 362.
4
الیاده، میرچا. (1365). اسطورۀ بازگشت جاودانه. ترجمة بهمن سرکاراتی. تبریز: نیما.
5
حمیدیان، سعید. (1383). درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی. تهران: ناهید. چاپ دوم.
6
خالقی مطلق، جلال. (1381). سخنهای دیرینه. به کوشش علی دهباشی. تهران: افکار.
7
دولتشاه سمرقندی. (1318). تذکرۀ الشعرا. به اهتمام ادوارد براون. لیدن: مطبعة بریل.
8
ذاکرالحسینی، محسن. (1377). «پساوندان شاهنامه». ناموارة دکتر محمود افشار. به کوشش ایرج افشار و محمدرسول دریاگشت. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. صص 5987- 6018.
9
شفیعی، محمود. (1349). «ارزش ادبی و اهمیّت شاهنامه از نظر دستور زبان فارسی». مجموعه مقالات سخنرانی و بحث دربارة شاهنامة فردوسی. تهران. ج 2. صص 127- 142.
10
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1372). «انواع ادبی و شعر فارسی». آموزش ادب فارسی. سال هشتم. بهار و تابستان. شمارههای 32 و 33. صص 4-9.
11
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1372). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه. چاپ چهارم.
12
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1376). موسیقی شعر. تهران: آگه. چاپ پنجم.
13
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1387). ادوار شعر فارسی. تهران: سخن. چاپ پنجم.
14
شمیسا، سیروس. (1376). انواع ادبی. تهران: فردوس. چاپ پنجم.
15
شمیسا، سیروس. ( 1370). بیان. تهران: فردوس.
16
عمرانپور، محمدرضا. (1384). «عوامل ایجاد، تغییر و تنوع و نقش لحن در شعر». پژوهشهای ادبی. سال سوم. شمارههای 9 و 10. صص 127-150.
17
غلامرضایی، محمد. (1384). «ابنحسام قهستانی». دانشنامة زبان و ادب فارسی. زیر نظر اسماعیل سعادت. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ج1. صص 97-98.
18
فتوحی، محمود. (1391). سبکشناسی. تهران: سخن.
19
فردوسی، ابوالقاسم. ( 1379). شاهنامه (چاپ مسکو). به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره. چاپ پنجم.
20
فضیلت، محمود. ( 1379). «سبکشناسی حملة حیدری راجی کرمانی». مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. زمستان. صص 361 – 380.
21
کیوانی، مجدالدین. (1389). «به بهانة کشف و نشر علینامه». آینة میراث. سال هشتم. شمارة 20.
22
محجوب، محمدجعفر. (1350). سبک خراسانی در شعر فارسی. تهران: دانشسرای عالی.
23
ناتل خانلری، پرویز. (1347). «زبان شعر». سخن. دورة هجدهم. آبان ماه.
24
نقوی، نقیب. (1384). شکوه سرودن. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
25
وحیدیان کامیار، تقی. (1369). وزن و قافیة شعر فارسی. تهران: نشر دانشگاهی. چاپ دوم.
26
همایی، جلالالدین. (1373). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: هما. چاپ نهم.
27
یوسفی، غلامحسین. (1369). «موسیقی کلمات در شعر فردوسی». ادبستان فرهنگ و هنر. ش12. صص 8– 16.
28
Abrams, M. B. (1993). “Epic”. In Glossary of Literary Terms. Sixth Edition. New York: Holt, Rinehart and WINSTON, Inc.
29
Cuddon, J. A. (1984). “Epic”. In A Dictionary of Literary Terms. Forth Edition. Great Britain: Penguin Books.
30
“Epic Poetry or Epos”. (1947). In Encyclopedia Britannica. Volume 8. Chicago: The University of Chicago.
31
Leech, G. N. (1969). A linguistic Guide to English Poetry. NY.
32
ORIGINAL_ARTICLE
فردوسی و گفتمان مدرن ایرانی (شاهنامۀ فردوسی و نقش آن در تکوین هویت ملی ایرانیان در دورۀ معاصر)
با شکست سپاه ایران از سپاه روس باب آشنایی ایرانیان با غرب گشوده می شود و گفتمان مدرن (تجدد) به جای گفتمان پیشامدرن (سنت) می نشیند. نتیجۀ این دگرگونی طرد بسیاری از هنجارهای رایج گذشته و نفی بسیاری از بزرگان پیشین است. نه تنها هنجارهای سیاسی (نابرابری انسان ها و ...) و ادبی (لزوم وزن و قافیه و ...) طرد می شوند، بلکه به بسیاری از شاعران نام آشنا (سعدی، مولوی و ...) نیز روی خوشی نشان داده نمی-شود. تنها استثنا فردوسی و اثر او شاهنامه است که علی رغم تناقضاتش با هنجارهای گفتمان مدرن تجلیل می-شود. اصلی ترین دلیل این بزرگداشت ـ که اوج آن را در برگزاری کنگرۀ هزارۀ فردوسی می بینیم ـ شکل-گیری دولت مدرن ملی (دولت ـ ملت) و ایدئولوژی ناسیونالیسم به عنوان ایدئولوژی تثبیت کنندۀ دولت ملی مدرن در عصر مشروطه و به خصوص حکومت پهلوی (پدر و پسر) است. تشکیل دولت ملی ـ که هم روشنفکران مشروطه و هم پهلوی ها به دنبال آن بودند ـ نیاز به زمینه هایی چون تاریخ، زبان و سرزمین مشترک (عناصر اصلی ملت سازی) داشت؛ عناصری که بسیاری از آن ها در شاهنامۀ فردوسی بیش از هر اثر دیگری انعکاس پیدا کرده است؛ دلیل نکوداشت فردوسی را باید در همین مسئله جستجو کرد.
https://jls.um.ac.ir/article_33598_b9389f9aeb3a6afeebf4bc332185bc05.pdf
2015-01-21
89
117
10.22067/jls.v47i2.41889
فردوسی
شاهنامه
دولت ملی
ناسیونالیسم
گفتمان مدرن
عیسی
امن خانی
amankhani27@yahoo.com
1
دانشگاه گلستان
LEAD_AUTHOR
منا
علی مددی
mona_13965@yahoo.com
2
دانشگاه گنبد کاووس
AUTHOR
آجودانی، ماشاالله. (1387).یا مرگ یا تجدد. تهران: اختران.
1
آخوندزاده، میرزا فتحعلی. (1355). مقالات فارسی. به کوشش حمید محمدزاده. تهران: نگاه.
2
آخوندزاده، میرزا فتحعلی. (1357).الفبای جدید و مکتوبات. به کوشش مجید محمدزاده. تبریز: احیا.
3
آدمیت، فریدون. (1349).اندیشه های میرزا فتحعلی آخوندزاده.تهران: خوارزمی.
4
آقاخان کرمانی، عبدالحسین. (1387).نامۀ باستان.به کوشش علی عبداللهی نیا. کرمان: مرکز کرمان شناسی.
5
آقاخان کرمانی، عبدالحسین. (1389).آیینۀ سکندری. به اهتمام علی اصغر حقدار.تهران: چشمه.
6
آیدنلو، سجاد. (1390).دفتر خسروان.تهران: سخن.
7
اتابکی، تورج و اریک یان زورکر. (1385) «پیشگفتار».تجدد آمرانه. گردآوری و تألیف تورج اتابکی. ترجمۀ مهدی حقیقت خواه.تهران: ققنوس.
8
احمدی، حمید. (1391).قومیت و قوم گرایی در ایران.تهران: نی.
9
احمدی، حمید و حبیب الله فاضلی. (1386). «ناسیونالیسم،مشکلههویت و دولت ملی در تئوری اجتماعی».فصلنامۀ سیاست. دورۀ 37. شمارۀ چهارم.
10
اسمیت، آنتونی دی. (1391).ناسیونالیسم و مدرنیسم. ترجمۀ کاظم فیروزمند.تهران: ثالث.
11
افشار، محمود. (1304). «آغاز نامه».روزنامۀ آینده. شمارۀ یکم.
12
اکبری، محمدعلی. (1384).تبارشناسی هویت جدید ایرانی.تهران: علمی و فرهنگی.
13
انتخابی، نادر. (1390).ناسیونالیسم و تجدد در ایران و ترکیه.تهران: نگارۀ کتاب.
14
باربیه، موریس. (1386).مدرنیتۀ سیاسی. ترجمۀ عبدالوهاب احمدی.تهران: آگه.
15
بهبهانی، ابوطالب. (1389).منهاج العلی: رساله ای در باب حکومت قانون. به کوشش حوریه سعیدی.تهران: میراث مکتوب.
16
بیات، کاوه. (1389). «رضا شاه و عشایر».رضاشاه و شکل گیری ایران نوین. به کوشش تورج اتابکی. ترجمۀ مرتضی ثاقب فر.تهران: جامی.
17
پوجّی، جانفرانکو. (1377).تکوین دولت مدرن. ترجمۀ بهزاد باشی.تهران: آگه.
18
پولاک، یاکوب ادوارد. (1368).سفرنامۀ پولاک. ترجمۀ کیکاوس جهانداری.تهران: خوارزمی.
19
جلائی پور، حمیدرضا. (1388). «جامعه و دولت معاصر در ایران: تمهیدی نظری برای ارزیابی تکوین ملت ـ دولت» جامعه شناسی ایران. دورۀ دهم. شمارۀ دوم.
20
جهانبخش، جویا. (1387). «فروغی و خلاصۀ شاهنامه».مزدک نامۀ 3. تهران.
21
جی، ریچار. (1390). «ناسیونالیسم».مقدمه ای بر ایدئولوژی های سیاسی. ترجمۀ محمد قائد.تهران: مرکز.
22
ربیع. (1389).علی نامه.تصحیح رضا بیات و ابوالفضل غلامی.تهران: میراث مکتوب.
23
«رسالۀ حقوق و وظایف ملّت».(1376). بنیاد فلسفی سیاسی در ایران (عصر مشروطیت). به کوشش موسی نجفی.تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
24
رضا زادۀ شفق، صادق. (1313). «شاهنامه و زبان فارسی».روزنامۀ اطلاعات. سال نهم. شمارۀ 2312.
25
رنان، ارنست. (1389). «ملت چیست؟».خرد در سیاست. گزیده و نوشته و ترجمۀ عزت الله فولادوند.تهران: طرح نو.
26
ریاحی، محمد امین. (1372).سرچشمه های فردوسی شناسی.تهران:موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
27
زریاب خویی، عباس. (1349). «تقی زاده آنچنانکه من شناختم». یادنامۀ تقی زاده. به کوشش حبیب یغمایی.تهران: انجمن آثار ملی.
28
ژوبر، آمده. (1347).مسافرت به ارمنستان و ایران. ترجمۀ محمود مصاحب.تهران: چهر.
29
شاپور شهبازی، علیرضا. (1390).زندگینامۀ تحلیلی فردوسی. ترجمۀ هایده مشایخ.تهران: هرمس.
30
شاملو، احمد. (1385).دربارۀ هنر و ادبیات: گفتگوی ناصر حریری با احمد شاملو.تهران: نگاه.
31
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1390).با چراغ و آینه.تهران: سخن.
32
طالبوف، عبدالرحیم. (1356).کتاب احمد. با مقدمۀ باقر مؤمنی.تهران: شبگیر.
33
طالبوف، عبدالرحیم. (1357).آزادی و سیاست. به کوشش ایرج افشار.تهران: سحر.
34
طرفداری، علی محمد. (1389). «ملی گرایی، سره نویسی و شکل گیری فرهنگستان زبان فارسی در دورۀ پهلوی اول».گنجینۀ اسناد. شمارۀ هفتاد و هفتم.
35
فردوسی، ابوالقاسم.(1386).شاهنامه. تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق (دفتر ششم با همکاری دکتر محمود امیدسالار و دفتر هفتم به همکاری ابوالفضل خطیبی).تهران:دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی.
36
فروغی، محمدعلی. (1312). «مقام ارجمند فردوسی».ارمغان. سال چهاردهم. شمارۀ یازدهم.
37
فروغی، محمدعلی. (1362). «مقام فردوسی و اهمیت شاهنامه».هزارۀ فردوسی.تهران: دنیای کتاب.
38
کاتوزیان، محمدعلی. (1385).سعدی شاعر عشق و زندگی.تهران: مرکز.
39
کسروی، احمد. (1378). در پیرامون ادبیات.تهران: فردوس.
40
کسروی، احمد. (بی تا). «ما و همسایگان: ترک و ترکان در ادبیات کنونی ایران».پرچم. سال اول. شمارۀ ششم.
41
گلنر، ارنست. (1388).ناسیونالیسم. ترجمۀ سید محمدعلی تقوی.تهران: مرکز.
42
لوین، مایکل. (1385). «قرارداد اجتماعی».فرهنگ اندیشه های سیاسی. ترجمۀ خشایار دیهیمی.تهران: نی.
43
مراغه ای، زین العابدین. (1385).سیاحت نامۀ ابراهیم بیک. به کوشش م. ع. سپانلو.تهران: آگه.
44
مردیها، مرتضی. (1383). «تناقض نمای نظری ناسیونالیسم».مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی. شمارۀ شصت و سوم.
45
مسکوب، شاهرخ. (1391).هویت ایرانی و زبان فارسی.تهران: فرزان روز.
46
ملکم خان. (1380).«سیاحی گوید».روشنگران ایرانی و نقد ادبی.تهران: سخن.
47
نقیب زاده، احمد. (1382). «بازخوانی نظم برخاسته از معاهدات وستفالی».مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علومانسانی. شمارۀ شصت و پنجم.
48
هابزبام، ای. جی. (1382).ملت و ملی گرایی پس از 1780. ترجمۀ جمشید احمدپور.تهران: نیکا.
49
هداک، بروس. (1391).تاریخ اندیشۀ سیاسی. ترجمۀ محمد حسین وقار.تهران: اطلاعات.
50
همپتن، جین. (1389).فلسفۀ سیاسی. ترجمۀ خشایار دیهیمی.تهران: طرح نو.
51
وطن دوست، غلامرضا و همکاران. (1388). «نمودهای ناسیونالیسم در کتاب های درسی تاریخ دورۀ پهلوی اول».تاریخ نگری و تاریخ نگاری. سال نوزدهم. شمارۀ اول.
52
وینسنت، اندرو. (1386).ایدئولوژی های مدرن سیاسی. ترجمۀ مرتضی ثاقب فر.تهران: ققنوس.
53
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی شیوههای شخصیّتپردازی نظامی گنجوی با تکیه بر سه شخصیّت خسرو، بهرام و اسکندر
منظومههای داستانی نظامی از حیث وجود شخصیّتهای قوی و ماندگار برجستگی قابل توجّهی دارند. هدف این پژوهش بررسی شیوههایی است که نظامی در شخصیّتپردازی به کار گرفته است. بدین منظور سه تن از شخصیّتهای داستانی او (خسرو، بهرام و اسکندر) که در مقام شهریاری نقطة اشتراک دارند، انتخاب شدهاند. این پژوهش که به دو روش توصیفی و آماری انجام گرفته، نشان میدهد که نظامی بر خلاف بسیاری از داستانپردازان کلاسیک از روش نمایش غیرمستقیم بیشتر از تعریف مستقیم بهره برده است و روشهای مورد استفادة او در پرداخت شخصیّتها با خلق و خوی شخصیّت و موضوع داستان رابطة مستقیم دارد. نظامی در کار خود روند رو به پیشرفتی داشته و کاملترین الگوی شخصیّتپردازی را در منظومة شرفنامه نشان داده است.
https://jls.um.ac.ir/article_33615_0009a1f9c9138475928fa3d2996ab3b7.pdf
2015-01-21
119
146
10.22067/jls.v47i2.19616
نظامی
شخصیّتپردازی
خسرو
بهرام
اسکندر
اسما
حسینی مقدم
asmahosseinimoghadam@yahoo.com
1
دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
مریم
صالحی نیا
maryamsalehinia@yahoo.com
2
دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
محمّد جواد
مهدوی
mahdavijavad@yahoo.com
3
دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
احمدنژاد، کامل. (1369). تحلیل آثار نظامی. تهران: علمی.
1
اخوّت، احمد. (1371). دستور زبان داستان. تهران: فردا.
2
براهنی، رضا. (1362). قصّهنویسی. تهران: نو.
3
بری، مایکل. (1385). تفسیر مایکل بری بر هفت پیکر نظامی. ترجمة جلال علوی نیا. تهران: نی.
4
بیگدلی، غلامحسین. (1369). چهرة اسکندر در شاهنامة فردوسی و اسکندرنامة نظامی. تهران: آفرینش.
5
ثروت، منصور. (1381). یادگار گنبد دوّار. تهران: امیرکبیر.
6
حمیدیان، سعید. (1369). آرمانشهر زیبایی: گفتارهایی در شیوة بیان نظامی. تهران: قطره.
7
ریاحی، لیلا. (1385). قهرمانان خسرو و شیرین. تهران: امیرکبیر.
8
زرّینکوب، عبدالحسین. (1372). پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد. تهران: سخن.
9
نظامی گنجهای. (1386 الف). خسرو و شیرین. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.
10
نظامی گنجهای. (1386 ب). شرفنامه. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.
11
نظامی گنجهای. (1387 الف). اقبالنامه. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.
12
نظامی گنجهای. (1387 ب). هفتپیکر. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.
13
یاوری، حورا. (1374). روانکاوی و ادبیات: دو متن، دو انسان، دو جهان از بهرام گور تا راوی بوف کور. تهران: تاریخ ایران.
14
Abrams, Meyer Howard and Galt Harpham, Geoffrey. (2009). A Glossary of literary Terms. Wadsworth Cengage Learning.
15
Card, Orson Scott. (1999). Characters and Viewpoint. Writer’s Digest Book: Cincinnati, Ohio.
16
Kress, Nancy. (2004). Dynamic Characters. Writer’s Digest Book: Cincinnati, Ohio.
17
Rimmon-Kenan, Shlomith. (2005). Narrative Fiction: Contemporary Poetics. 2ndedition. Routledge.
18
Toolan, Michael J. (2001). Narrative: A critical linguistic introduction. 2ndedition. Routledge.
19
ORIGINAL_ARTICLE
تصویر ایران و ایرانی در سفرنامۀ ژان شاردن تأملی در انگاره آفرینی و کلیشه ها در ذهنیت سفرنامه نویس
تأمل در تلقی خاص ملتی نسبت به ملت دیگر و تصویرهایی که هر ملت از دیگری در آثار خود ارائه می دهد، یکی از حوزه های مهم و پرثمر ادبیات تطبیقی است. موضوع این مقاله بررسی سفرنامة ژان شاردن جهانگرد فرانسوی و چشم اندازی است که وی از ایران عهد صفوی به تصویر می کشد. این مقاله در پنج سطح به خوانش روایت شاردن از فرهنگ و هویت ایرانی پرداخته است: در سطح نخست، خوانش متن با توجه به تضاد و تقابل شناخت شناسانه میان دو هویت «من» و «دیگری» و میان دو موقعیت «شرق» و «غرب» صورت گرفته است. سطح دوم شامل بررسی مسئلة یکسان انگاری «خود» با هویت «دیگری»، سازش پذیری یک جهانگرد و الزاماتی است که وی در میان ملت «دیگر» ناگزیر باید به آن ها تن دهد. در این سطح همچنین قیاس به مثابة یکی از راه های درک هویت «خود» مورد تحلیل قرار گرفته است. کانون توجه سطح سوم، ساختارهای زبانی و توصیفات متن است. نحوة خوانش روایت شاردن در سطح چهارم، تأکید بر مفهوم انگاره آفرینی و خلق کلیشه ها در ذهنیت سفرنامه نویس است. مبنای تأمل این سطح مسئلة تعدیل، تأیید و یا تشدید پیش فرض های ذهنی جهانگرد در جریان مواجه شدن با واقعیت ها و البته با در نظر گرفتن چارچوب گفتمانی و نظام های کلان برونمتنی است. توصیف برش های خاصی از واقعیت های پیرامون در روایت شاردن، غلبة انگارههایی مشخص بر سایر انگاره ها و بازسازی هویت «دیگری» به سطح پنجم محول شده است. در نهایت نشان داده شده که آنچه در روایت شاردن از ایران و ایرانی منعکس شده، تلفیقی از واقعیت های بیرونی، نحوة بینش جهانگرد و پیش فرض های ذهنی او و در سطح کلان تأثیرات تاریخی، فرهنگی، سیاسی و ایدئولوژیکی یا تمایلات سلطه جویانة اروپاییان در یک مقطع تاریخی مشخص است.
https://jls.um.ac.ir/article_33632_56e0d25f5117a6fc718a9c09bab1c35d.pdf
2015-01-21
147
170
10.22067/jls.v47i2.18888
سفرنامه
ژان شاردن
تقابل بین «من» و «دیگری»
انگاره آفرینی
ایران
فرزانه
علوی زاده
far.alavizadeh210@yahoo.com
1
دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
ادیب راد، نسترن. (1383). «ابعاد روانشناختی هویت جنسی و هویت فرهنگی، مبانی نظری هویت و بحران هویت». هویت در ایران. به اهتمام علیاکبر علیخانی. تهران: پژوهشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
1
باستانی پاریزی، محمد ابراهیم. (1348). سیاست و اقتصاد عصر صفوی. تهران: بنگاه مطبوعاتی صفیعلیشاه.
2
برونل، پیر و همکاران. (1376). تاریخ ادبیات فرانسه. ترجمة افضل وثوقی. تهران: سمت.
3
تاج بخش، احمد. (1340). ایران در زمان صفویه. تبریز: کتابفروشی چهر.
4
حدیدی، جواد. (1344). «جهانگردان فرانسوی در ایران (سدة هفدهم میلادی)». مجلة دانشکدة ادبیات مشهد. سال اوّل. شمارة 4: 301-326.
5
دادور، المیرا. (1389). «تصویر یک شهر غربی در آثار سه نویسندة ایرانی». ادبیات تطبیقی، ویژه نامة نامة فرهنگستان. دورة اوّل. شمارة اوّل. پیاپی 1. 118-135.
6
دلاواله، پیترو. (1348). سفرنامه (قسمت مربوط به ایران). ترجمة شجاع الدین شفا. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
7
سیوری، راجر م. (1382). تحقیقاتی در تاریخ ایران عصر صفوی (مجموعه مقالات). ترجمۀ عباسقلی غفاریفرد و محمدباقر آرام. تهران: امیرکبیر.
8
شاردن، ژان. (1362). سفرنامة شاردن (بخش اصفهان). ترجمة حسین عریضی. تهران: نگاه.
9
شاردن، ژان. (1335). سیاحتنامة شاردن. ترجمة محمد عباسی. ج1. تهران: امیرکبیر.
10
شاردن، ژان. (1338). سیاحتنامة شاردن. ترجمة محمد عباسی. ج6. قسمت دوم. تهران: امیرکبیر.
11
شاردن، ژان. (1345). سیاحتنامة شاردن. ترجمة محمد عباسی. ج9. تهران: امیرکبیر.
12
شاردن، ژان. (1345). سیاحتنامة شاردن. ترجمة محمد عباسی. ج8. تهران: امیرکبیر.
13
شاردن، ژان. (1338). سیاحتنامة شاردن. ترجمة محمد عباسی. ج5. تهران: امیرکبیر.
14
طباطبایی، سیدجواد. (1387). جدال قدیم و جدید از نوزایش تا انقلاب فرانسه. تهران: ثالث.
15
فریر، راند دبلیو. (1384). سفرنامة شاردن. ترجمة حسین هژبریان و حسن اسدی. تهران: فرزان.
16
فلسفی، نصرالله. (1339). زندگانی شاه عباس اوّل. ج3. تهران: کتاب کیهان.
17
فلسفی، نصرالله.. (1353). زندگانی شاه عباس اوّل. ج2. تهران مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
18
کالر، جاناتان. (1390). در جستجوی نشانه ها (نشانه شناسی، ادبیات، واسازی). ترجمة لیلا صادقی و تینا امراللهی. تهران: علم.
19
کرویس، دیرک وان در. (1380). شاردن و ایران (تحلیلی از اوضاع ایران در قرن هفدهم میلادی). ترجمة حمزه اخوان تقوی. تهران: فرزان.
20
گودرزی، حسین. (1387). تکوین جامعه شناختی هویت ملی در ایران با تأکید بر دورة صفویه. تهران: تمدن ایرانی.
21
گویارد، اف. ام. (1374). ادبیات تطبیقی. ترجمة علیاکبر خانمحمدی. تهران: پاژنگ.
22
میراحمدی، مریم. (1363). دین و مذهب در عصر صفوی. تهران: امیرکبیر.
23
نانکت، لاتیشیا. (بهار1390). «تصویرشناسی به منزلة خوانش متون نثر معاصر فرانسه و فارسی». ترجمة مژده دقیقی. ادبیات تطبیقی، ویژه نامة نامة فرهنگستان. دورة دوم. شمارة اوّل. پیاپی 3. 100-115.
24
هینتس، والتر. (1389). داریوش و ایرانیان. ترجمۀ پرویز رجبی. تهران: ماهی.
25
Bassnett, Susan. (1993). Comparative Literature: A Critical Introduction, Oxford: Blackwell.
26
Franco, Jean. (1989). “ The Nation as Imagined Community”, The New Historicism, Edited by H. Aram Veeser, New York: Routledge, 204-212.
27
Leerssen Joep. (2007). “Imagology: History and method”, In J. Leerssen & M. Beller (Eds.), Imagology: The cultural construction and literary representation of national characters. A critical survey (pp. 17-32). Amsterdam: Rodopi.
28
Pageaux, Daniel-Henri. (2006). “Litterature generale et comparee et imaginaire”, dans 1616: Anuario de la Sociedad Española de Literatura General y Comparada, vol. IX, pp. 81-95, Alicante: Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes.
29
Pageaux, Daniel-Henri. (1995). “Recherche sur 1’imagologie: de 1’Histoire culturelle a la Poetique”, Revista de Filologia Francesa, 8, Madrid, Univ..Complutense, pp. 135-160.
30
Spivak, Gayatri Chakravorty. (2003). Death of a discipline, New York: Columbia University Press.
31
The New Encyclopaedia Britannica. (1995). 15th Edition, Vol. 3, Encyclopædia Britannica, Inc.
32