ORIGINAL_ARTICLE
بررسی بخش خواندن در آزمون بسندگیِ زبان فارسی دانشگاه فردوسی مشهد
مهارتِ خواندن و درک مطلب و محیط دانشگاه پیوندی ناگسستنی با یکدیگر دارند و ضعف و ناتوانی در این مهارت میتواند به زندگی دانشگاهی دانشجویان لطمهای جدّی بزند. از همین رو سنجش این توانمندی بخش بسیار مهمّی از آزمونهای بسندگی زبان فارسی برای غیر فارسی زبانان را به خود اختصاص میدهد؛ ازجمله آزمون زبان فارسی دانشگاه فردوسی مشهد که بیش از چهار سال است بهعنوان معیاری برای سنجش دانشجویان غیرفارسی زبان برای ورود به دانشگاه های ایران، در برخی شهرهای ایران و عراق برگزار میشود. در این پژوهش با کمک مدل آماری رش، به بررسی داده های گردآوری شدۀ بخشِ خواندن یکی از آزمون های برگزارشده در مرکز بین المللی آموزش زبان فارسی دانشگاه فردوسی مشهد پرداختیم. بررسی ها حاکی از این بود که پایایی بخشِ خواندن آزمون ۷۶/0 است که برای یک آزمون سرنوشت ساز رقم بالایی بهشمار نمیآید. همچنین نقشۀ آزمودنی- پرسش، بیانگر این نکته بود که سؤالات آزمون عمدتاً در سطح داوطلبانِ متوسّط هستند. اما نقطة قوت این آزمون را میتوان تعداد نسبتاً زیاد پرسش ها و نیز تنوع آنها از نظر نوع اطلاعات خواسته شده دانست. مقایسۀ آزمون با مبانی نظری ارائه شده توسّط طرّاحان تافل این امکان را فراهم کرد تا راهکارهایی برای بهبود پایایی آزمون ارائه بدهیم. سؤالات آزمون بسندگی فارسی دانشگاه فردوسی مشهد از نظر نوع مطابقت، عمدتاً از نوع محل یابی و یا سلسله ای هستند و پرسش هایی از نوع ترکیبی و تولیدی میتواند به سختتر شدن سؤالات بینجامد. اگر از منظر اهداف خواندن به آزمون نگاهی بیندازیم، مشاهده میکنیم که سؤالات عمدتاً متناسب با اهداف خواندن برای پیداکردن اطّلاعات و نیز خواندن برای رسیدن به درک مقدّماتی هستند. به نظر میرسد که این آزمون به سؤالاتی متناسب با اهداف خواندن برای یادگیری و نیز هدف خواندن برای ادغام اطّلاعات در بین چند متن مختلف نیاز دارد که از سطح دشواری بالاتری برخوردار هستند.
https://jls.um.ac.ir/article_35179_065f04c806104de0b504dcf40dd2b2ad.pdf
2018-07-25
1
26
10.22067/jls.v0i0.71976
آزمون بسندگی زبان فارسی
سنجش تکلیفمحور
سنجش مهارت محور
مهارت خواندن
پایایی آزمون
محسن
رودمعجنی
mo.roudmajani@gmail.com
1
دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
بهزاد
قنسولی
ghonsooly@yahoo.com
2
دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
احسان
قبول
ehsan.ghabool@gmail.com
3
دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
محمد جعفر
یاحقی
mgyahaghi@yahoo.co.uk
4
دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
جلیلی، سیّد اکبر. (1390). «آزمون مهارتی فارسی (آمفا) برپایۀ چهار مهارت اصلی زبانی». پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان های خارجی دانشگاه علاّمه طباطبائی.
1
غفّارثمر، رضا؛ شیرازی زاده، محسن؛ کیانی، غلامرضا. (1392). «بسترها، چشم اندازها، کاربردها و چالشهای مطالعۀ واژگان در متون دانشگاهی: ضرورت توجّه بیشتر به زبان فارسی و زبان آموزان فارسی زبان». دوماهنامۀ جستارهای زبانی، 6 (4)، (پیاپی 25). صص 153ـ181.
2
قنسولی، بهزاد. (1389). «طرّاحی و رواییسنجی آزمون بسندگی زبان فارسی». پژوهش زبانهای خارجی، (پیاپی 57)، بهار. صص 115ـ 129.
3
قنسولی، بهزاد. (1392). برون فکنی اندیشه در مهارت خواندن در زبان دوم. مشهد: تابران
4
گلپور، لیلا. (1394). «طرّاحی و اعتباربخشی آزمون بسندگی زبان فارسی برپایۀ چهار مهارت زبانی». پایاننامۀ دکتری. دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان های خارجی دانشگاه پیامنور مرکز.
5
موسوی، ثریّا. (1379). «طرّاحی و اعتباربخشی آزمون استاندارد زبان فارسی برپایۀ چهار مهارت زبانی». پایان نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز.
6
Ary, D., Jacobs, L. C., Sorensen, C., Walker, D. A. (2014). Introduction to Research in Education. Belmont: Wadsworth.
7
Bachman, Lyle. (1990). Fundamental Considerations in Language Testing. New York: Oxford University Press.
8
Bachman, Lyle. (2004). Statistical Analysis for Language Assessment. New York: Cambridge University Press.
9
Bond, T. G., & Fox, C. M. (2007). Applying the Rasch model: Fundamental measurement in the human sciences. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
10
Chapelle, C. A., Enright M. K., Jamieson, J. M. (2008). Test Score Interpretation and Use. In Building a Validity Argument for the Test of English as a Foreign Language Edited by Chapelle, C. A., Enright M. K., Jamieson, J. M. New York: Routledge. pp. 1-25
11
Chen, Jing; Sheehan, Kathleen M. (2015). “Analyzing and Comparing Reading Stimulus Materials Across the TOEFL Family of Assessments”. (TOEFLiBT-26). Princeton, NJ: Educational Testing system.
12
Cullen, P., French, A., Jakeman, V. (2014).The Official Cambridge Guide to IELTS. China: Cambridge University Press.
13
Enright, M. K., Grabe, W., Koda, K., Mosenthal, P., Mulkahy-Ernt, P., & Shedl, M. (2000). TOEFL 2000 Reading Framework: A Working Paper. (TOEFL monograph No. 17). Princeton, NJ: Educational Testing system.
14
ETS. (2009). The Official guide to the TOEFL Test. Ed. 3. New York: McGraw-Hill
15
ETS. (2011). Reliability and Comparability of TOEFL IBT scores. TOEFL Research Insight Series. Vol.3.
16
Grabe, W. Stoller F. L. (2013). Teaching and Researching Reading. Ed. 2. New York: Routledge.
17
Grabe, William (2009). Reading in a Second Language: Moving from Theory to Practice. New York: Cambridge University Press.
18
Hudson, Thom. (1996). Assessing Second Language Academic Reading from a Communicative Perspective: Relevance for TOEFL 2000. (TOEFL monograph No. 17). Princeton, NJ: Educational Testing system.
19
Hughes, Artur. (1989). Testing for Language Teaching. New York: Cambridge University Press.
20
Jamieson, J. M., Eigner, D., Grabe W., Kunnan, A. J. (2008). “Frameworks for a new TOEFL”. In Building a Validity Argument for the Test of English as a Foreign Language Edited by Chapelle, C. A., Enright M. K., Jamieson, J. M. New York: Routledge. pp. 1-25.
21
Jamieson, J.Jones, S., Kirsch, I., Mosenthal, P. & Taylor, C. (2000). TOEFL 2000 Framework: A Working Paper (TOEFL monograph No. 16). Princeton, NJ: Educational Testing system.
22
Lado, R. (1961). Language Testing. London: Longman.
23
Linacre, J. M. (2009). WINSTEPS Rasch Measurement [Computer program]. Chicago, IL: Winsteps.
24
Liu, O. L., M. Schedl, J. Malloy, & N. Kong. (2009). “Does Content Knowledge Affect TOEFL iBT Reading Performance? A Confirmatory Approach to Differential Item Functioning”. (ETS Research Rep. No. TOEFLiBT-09). Princeton, NJ: Educational Testing system.
25
Messick, Samuel. (1994). “The interplay of evidence and Consequences in the Validation of Performance Assessment”. Educational Researcher, 23(2), 13-23.
26
Messick, Samuel. (1994). “The interplay of evidence and consequences in the validation of performance assessments”. Educational Researcher, 23(2), 13-23.
27
Mousavi, Seyyed Abbas. (2012). “Item Response Theory”. In An Encyclopedic Dictionary of Language Testing. 5th ed. Tehran. Rahnama.
28
Patricia, C, Gordon, Ann, Schedl Mary A., Tang k. Linda. (1996) “An Analysis of the Dimensionality of TOEFL Reading Comprehension Items” (ETS Research Rep. TOEFL-RR-53). Princeton, NJ: Educational Testing system.
29
ORIGINAL_ARTICLE
آشفتگی پارادایمی حافظ در برخورد با امر سیاسی
هر انسانی در رابطه با موقعیت اجتماعی سبکی خاص از سیاست ورزی را در دو ساحت نظر و عمل درپیش میگیرد. حافظ نیز به عنوان متفکر، عارف و شاعر عهد خود، صاحب اندیشه و فعل سیاسی است و هدف این نوشتار بررسی موضعگیری حافظ نسبت به امر سیاسی، با این پیش فرض است که وی در زمانه ای میزید که هیچگونه پیشفرض و الگوی پارادایمی تثبیت شده ای وجود ندارد که به کنش ورزی سیاسی وی جهت دهد. در این مقاله نخست مبانی نظری تحقیق بر اساس نظریه پارادایم کوهن تبیین و سپس با بهکارگیری روشی تاریخی، داده های مربوط به زندگی حافظ و محیط سیاسی-اجتماعی عصر وی و همچنین شواهد شعری از دیوان که شامل نظریات وی است، جمعآوری و طبقهبندی شده، آنگاه با روش توصیفی-تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد برداشت حافظ از امر سیاسی و تعامل وی با نهاد حکومت در دورههای مختلف زندگی وی متفاوت بوده است. حافظ گاه خود را به نهاد حکومت نزدیک ساخته است؛ این نزدیکی گاه برای نصیحت و خیرخواهی حاکمان بوده و گاه ستایش و مدح آنان برای به دست آوردن صله و گاهی به سبب احتراز شغل دیوانی بوده است. گاهی نیز حافظ از نهاد قدرت فاصله گرفته و لب به اعتراض و انتقاد از عملکرد آنان پرداخته است. به هر حال این دوری و نزدیکی از سویی به تمایلات درونی او و از سوی دیگر به منش و طرز سلوک حاکمان زمانۀ وی بستگی دارد؛ بنابراین تعامل حافظ با صاحبان قدرت توجیهی بازاندیشانه دارد؛ زیرا مخالفت هایش باعث شادی همگان میشود و مدایح وی نیز به نحوی محبوبیت موقت و یا جنبهای از جهات مثبت رجال حکومتی را نشان میدهد. به طور کلی موضعگیریهای متفاوت حافظ در برابر سیاست، نشانگر ناهم خوانیهای پیشفرض های ذهنی وی نسبت به امر سیاسی و همچنین الگوهای تثبیتشده در ذهنیت وی برای کنش سیاسی است که در چاچوب نظریه پاردایمی کوهن میتواند تبیین شود.
https://jls.um.ac.ir/article_35190_4ca5d85f666c46e028d186c521a55839.pdf
2018-07-23
27
50
10.22067/jls.v51i4.78965
آشفتگی پارادایمی
امر سیاسی
حافظ
دیوان
شمسی
پارسا
sha_parsa@yahoo.com
1
واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
LEAD_AUTHOR
آگامبن، جورجو. (1391). پارادایم چیست. ترجمۀ امیر کمالی و حسین پروانه. روزنامۀ شرق. شمارۀ 1507. 30 فروردین 1391.
1
پرهام، مهدی. (1382). «پیوند ادب و سیاست: دیدگاه سیاسی حافظ: همزیستی مسالمتآمیز». مجله اطلاعات سیاسی اقتصادی. ش 191 و 192. صص 146-149.
2
پورنامداریان، تقی. (1384). گمشده لب دریا (تاملی در معنی و صورت شعر حافظ). چ دوم. تهران: سخن.
3
حافظ شیرازی، شمسالدین محمد. (1373). دیوان. تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی. به اهتمام شهباز آزادمهر. تهران: باربد.
4
چالمرز، آلن. (1378). چیستی علم. ترجمۀ سعید زیباکلام. تهران: سمت.
5
ذوالفقاریان، فاطمه. (1397). سیاست اندیشی حافظ. تهران: نشر فلات.
6
رستگار فسایی، منصور. (1385). حافظ و پیدا و پنهان زندگی. تهران: سخن.
7
ریاحی، محمدامین. (1374). گلگشت در شعر و اندیشه حافظ. چ دوم. تهران: انتشارات علمی.
8
زرینکوب، عبدالحسین. (1385). از کوچه رندان (درباره زندگی و اندیشه حافظ). چ یازدهم. تهران: امیر کبیر.
9
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1388). این کیمیای هستی. چ سوم. به کوشش ولی الله درودیان. تبریز: آیدین.
10
صفا، ذبیحالله. (1379). تاریخ ادبیات ایران. ج دوم. تلخیص از محمد ترابی. چ دوازدهم. تهران: انتشارات فردوس.
11
طباطبایی، سید جواد. (1382). درآمدی فلسفی بر تاریخ اندیشه سیاسی در ایران. چ ششم. تهران: انتشارات کویر.
12
طباطبایی، سید جواد. (1389). دیباچهای بر نظریه انحطاط ایران. چ هشتم. تهران: نشر نگاه معاصر.
13
غنی، قاسم. (1356). تاریخ عصر حافظ (بحث در آثار و افکار و احوال حافظ). چ سوم. تهران: زوار.
14
مطهری، مرتضی. (1380). عرفان حافظ. چ هیجدهم. تهران: صدرا.
15
معین، محمد. (1375). حافظ شیرین سخن. چ سوم. به کوشش مهدخت معین. تهران: صدای معاصر.
16
ملاح، خسرو. (1385). حافظ و عرفان ایرانی. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
17
کوهن، توماس. (1393). ساختار انقلابهای علمی. ترجمۀ سعید زیباکلام. تهران: سمت.
18
نیکدار اصل، محمدحسین. (1388). «تساهل و تسامح در دیوان حافظ». شعرپژوهی (مجله بوستان ادب دانشگاه شیراز). ش 1. صص 179-206.
19
ولوی، میرحسن. (1395). طرحی از حافظ. تهران: انتشارات زوار.
20
ORIGINAL_ARTICLE
هجده بیت نویافته از شیخ نجمالدّین رازی
در کتابخانة مجلس شورای اسلامی، سفینه ای متعلّق به سدة دهم هجری وجود دارد که آن را میتوان سومین بیاضی دانست که به دو سفینة یحیی توفیق (مورّخ 754 ق.) – گردآوردة سعدالدّین الهی/ آلهی - و جُنگ 14456 کتابخانة گنجبخش (بهاحتمال بسیار متعلّق به اواخر قرن هشتم هجری) شباهت بسیار دارد. گرچه میرافضلی در نوشتار اخیر خود، «پنجاه و نه» بیت نویافته از نجم دایه را از این سه سفینه فراهم آورده و بهویژه اشعار شناختهشده و نویافتة نجم رازی در جُنگ 14456 کتابخانة گنجبخش را بهتمامی شناسانده، امّا در این نوشتار، «هجده» بیت نویافتة دیگر از مجموع «صد و پانزده» بیت موجود در این سه سفینه، که با بررسی دو سفینة یحیی توفیق و جُنگ 534 کتابخانة مجلس به دست آمده، ارائه گردیده است. از این مجموع، بهاحتمال «سی و هشت» بیت از نجم رازی است، چراکه در منابع دیگر نیز به نام او آمده است؛ «پنجاه و نه» بیت نویافته نیز پیشتر توسّط میرافضلی شناسانده شده و «هجده» بیت نیز در شمار ابیات نویافته است (در متن با حروف درشت/ پر برجسته شده) که در این نوشتار ارائه شده و تا امروز در دیگر منابع و به نام او نیامده است.
https://jls.um.ac.ir/article_35203_ec6f2f153b54e7e50e0e51f1413e3602.pdf
2018-07-25
51
76
10.22067/jls.v50i2.68050
سفینه
شعر
سعدالدّین الهی/آلهی
ابیات نویافته
نجمالدّین رازی
محمّد صادق
خاتمی
m.s.khatami92@gmail.com
1
دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
سلمان
ساکت
saket@ferdowsi.um.ac.ir
2
دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
آذر بیگدلی، لطفعلی بیگ. (1339 – 1340). آتشکده. بخش سوم، با تصحیح و تحشیه و تعلیق حسن سادات ناصری، تهران: امیرکبیر.
1
اشعار نجمالدّین رازی. (1394). با مقدّمه، تصحیح و توضیح دکتر کاظم محمّدی. کرج: نجم کبری.
2
افشین وفایی، محمّد. (1393). «نگاه تازه ای به زندگی عمادی غزنوی (به همراه معرّفی منابع نویافته از اشعار او)». ادب فارسی، سال 4، شمارة 1، شمارة پیاپی 13، صص 93 – 112.
3
الهی/ آلهی، سعدالدّین. سفینه. استانبول: کتابخانة سلیمانیه (مجموعة مدرسة یحیی توفیق). شمارة 449 [نسخة خطّی]، تاریخ کتابت: 754 ق.
4
اوحدی بلیانی، تقیالدّین محمّد بن محمّد. (1389). عرفاتالعاشقین و عرصاتالعارفین. 8 ج. تصحیح ذبیحالله صاحبکاری، آمنه فخر احمد، تهران: میراث مکتوب و کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
5
بهار، محمّدتقی. (1388). سبکشناسی. ج 3، تهران: امیرکبیر.
6
جُنگ گنجبخش. اسلامآباد: کتابخانۀ گنج بخش. شمارۀ 14456 [نسخۀ خطّی]، تاریخ کتابت: سدۀ 8 ق.
7
چترایی، مهرداد. (1392). «اشعار نویافتة شاعران قدیم کرمان در سفینة سعد الهی». آینة میراث، دورة جدید، سال یازدهم، شمارة دوم، (پیاپی 53)، صص 67 – 97.
8
حسینی سنهبلی، میر حسین دوست. (1292ق./ 1875م). تذکرة حسینی [چاپ سنگی]. لکهنو: مطبع نامی منشی نولکشور.
9
خاتمی، محمّدصادق. (1392). «تصحیح جُنگ شمارة 534 کتابخانة مجلس شورای اسلامی». پایاننامة کارشناسی ارشد. دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز.
10
خاتمی، محمّدصادق و ساکت، سلمان (1397). «ابیات فهلوی بُندار رازی در جُنگ 14456 کتابخانۀ گنجبخش». آینۀ میراث، دورۀ جدید، سال شانزدهم، شمارۀ اوّل، (پیاپی 62)، صص 77 – 92.
11
رازی، امین احمد. (1378). تذکرة هفت اقلیم. ج 1 - 2، تصحیح، تعلیقات و حواشی سیّد محمّدرضا طاهری «حسرت»، تهران: سروش.
12
ریاحی، محمّدامین. (1352). «مقدّمۀ مصحّح». رک. نجم رازی.
13
زرّینکوب، عبدالحسین. (1369). دنبالة جستجو در تصوّف ایران. تهران: امیرکبیر.
14
سفینه. تهران: کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی. شمارۀ 534 [نسخۀ خطّی]، تاریخ کتابت: سدۀ 10 ق.
15
سفینة کهن رباعیات. (1395). تصحیح و تحقیق ارحام مرادی، محمّد افشینوفایی. تهران: سخن.
16
شفیعی کدکنی، محمّدرضا. (1381). «مقدّمۀ مصحّح». رک. نجم رازی.
17
صفا، ذبیحالله. (1339). تاریخ ادبیات در ایران. ج 2، تهران: کتابفروشی ابن سینا.
18
عوفی، محمّد. (1361). لبابالالباب. از روی چاپ پروفسور براون با مقدّمه و تعلیقات علّامه محمّد قزوینی و نخبة تحقیقات استاد سعید نفیسی و ترجمة دیباچة انگلیسی به فارسی به قلم محمّد عبّاسی. نیمة اوّل. تهران: کتابفروشی فخر رازی.
19
فردوسی، شاه شعیب. (1313ق./ 1895م). مناقبالاصفیاء [چاپ سنگی]، بهاهتمام فقیر محمّد بشیر، کلکته: نورالآفاق.
20
کاشانی، میر تقیالدّین. (1393). خلاصةالاشعار و زبدةالافکار. مجلّد دوم: بخش دوم از رکن اوّل. چاپ عکسی بر اساس نسخة خطّی کتابخانة ایندیا آفیس - لندن، شمارة 667. بهاهتمام دکتر یوسفبیگ باباپور. تهران: سفیر اردهال.
21
لعلی بدخشی، میرزا لعل بیگ. (1376). ثمراتالقدس من شجراتالانس. تصحیح سیّد کمال سیّد جوادی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
22
محدّث دهلوی، عبدالحق. (1383). اخبارالاخیار فی اسرارالابرار. تصحیح و توضیح علیم اشرفخان، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
23
مدبّری، محمود. (1363). اشعار شیخ نجمالدّین رازی «دایه». تهران: کتابخانة طهوری.
24
مَنیَری، شرفالدّین. مکتوبات صدی. اسلام آباد: کتابخانۀ گنج بخش، شمارۀ 13926 [نسخۀ خطّی]، تاریخ کتابت: سدۀ 8 ق.
25
مَنیَری، شرفالدّین. مکتوبات صدی. کشمیر: کتابخانۀ علّامه اقبال دانشگاه کشمیر، شمارۀ 93701 [نسخۀ خطّی]، تاریخ کتابت: 1041 ق.
26
مَنیَری، شرفالدّین. (1319 ق./ 1902 – 1901م). سه صَدی مکتُوبات (مضامین تصوّف و عرفان) [چاپ سنگی]. لاهور: مطبع اسلامی؛ کتب خانة اسلامی پنجاب.
27
مَنیَری، شرفالدّین. (1329 ق./ 1911م). مکتوبات حضرت شیخ شرفالدّین یحیی منیری قدّس سرّه [چاپ سنگی]. حسب تحریک جناب مولانا محمّد ابوالحسن صاحب. کانپور: مطبع منشی نولکشور.
28
میرافضلی، سیّد علی. (1391). «اشعار رفیعالدّین عبدالعزیز لُنبانی». در: متون ایرانی: مجموعه رساله-های فارسی و عربی از دانشوران ایرانی (از آغاز دورة اسلامی تا پایان عصر تیموری). دفتر سوم (با تأکید بر دیوان ها و اشعار فارسی). بهکوشش جواد بشری. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، صص 19 – 39.
29
میرافضلی، سیّد علی. (1386). شاعران قدیم کرمان. تهران: کازرونیه.
30
میرافضلی، سیّد علی. (1395). «اشعار شیخ نجمالدّین رازی و شرکا نقد و بررسی کتاب اشعار شیخ نجمالدّین رازی». فصلنامة نقد کتاب ادبیات، سال دوم، شمارة 6، صص 71 – 86.
31
نجم رازی، عبدالله بن محمّد. (1381). مرموزات اسدی در مرموزات داودی. مقدّمه، تصحیح و تعلیقات دکتر محمّدرضا شفیعی کدکنی. تهران: علمی.
32
نجم رازی، عبدالله بن محمّد. (1352). مرصادالعباد. بهاهتمام محمّد امین ریاحی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
33
نجم رازی، عبدالله بن محمّد. (1345). رسالة عشق و عقل (معیارالصّدق فی مصداقالعشق). بهاهتمام و تصحیح دکتر تقی تفضّلی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
34
نظامی، احمد بن عمر. (1333). چهارمقاله. بهسعی و اهتمام و تصحیح محمّد بن عبدالوهّاب قزوینی. با تصحیح مجدّد و شرح لغات و عبارات و توضیح نکات ادبی بهکوشش دکتر محمّد معین. تهران: کتابفروشی زوّار.
35
نظامی، الیاس بن یوسف. (1385). گنجینه. تصحیح و حواشی حسن وحید دستگردی. بهکوشش دکتر سعید حمیدیان. تهران: قطره.
36
نظامی، الیاس بن یوسف. (1368). دیوان قصاید و غزلیّات نظامی گنجوی. بهکوشش استاد سعید نفیسی. تهران: فروغی.
37
واله داغستانی، علیقلیخان. (1391). تذکرة ریاضالشّعراء. ج 1. تصحیح، مقدّمه و فهرستها از ابوالقاسم رادفر، گیتا اشیدری، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
38
وطواط، رشیدالدّین. (بیتا). حدائقالسّحر فی دقائقالشّعر. بهتصحیح و اهتمام عبّاس اقبال. تهران: مطبعة مجلس.
39
هاشمی سندیلوی، شیخ احمد علی خان. (1994م./ 1372ش). تذکرة مخزنالغرائب. ج 5، با مقابلة نسخ متعدّد خطّی و تصحیح و توضیح بهاهتمام دکتر محمّد باقر، اسلامآباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
40
هدایت، رضا قلی بن محمّد هادی. (1385). تذکرة ریاضالعارفین. مقدّمه، تصحیح و تعلیقات ابوالقاسم رادفر - گیتا اشیدری. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
41
هدایت، رضا قلی بن محمّد هادی. (1339). مجمعالفصحاء. ج 1 (بخش سوم). بهکوشش مظاهر مصفّا. تهران: امیرکبیر.
42
ORIGINAL_ARTICLE
پیکرگردانی در منظومههای فارسی حماسة رامایانا
رامایانا، کهن ترین حماسة هندی است که آن را والمیکی به زبان سنسکریت بین قرون 5 تا 3 قبل از میلاد سروده و بعدها بهصورت منظوم و منثور به زبان فارسی برگردانده شده است. پدیدة پیکرگردانی از مهمترین ویژگی های اساطیر کهن است که جلوه های آن در نسخه های چهارگانة رامایانا بهوفور یافت میشود و کاربرد مظاهر پیکرگردانی و توجه مترجمان، در بازآفرینی بنمایه های پیکرگردانی در ترجمه های رامایانا نیازمند بررسی و واکاوی است. در این پژوهش، جلوههای پیکرگردانی ازجمله پیکرگردانی های خدایان به انسان، کائنات به انسان و حیوان، ایزدان و روحانیون، تغییر ظاهر، مسخ شدن، حیوانات شگفت انگیز و اساطیری، تغییر اندازه، طلسم و جادو، جاودانگی، جوانی و روئین تنی بررسی شده است. در این میان، شباهت محتوای حکایات منظومة گردهرداس و سپس نرگسستان با حماسة منثور نیز نموده خواهد شد. در این پژوهش که به روش کتابخانهای انجام میگیرد، ابتدا مقدماتی دربارة پیکرگردانی مطرح میشود، سپس جلوههای این گونة اساطیری از درون آثار مذکور استخراج و بررسی میگردد.
https://jls.um.ac.ir/article_35213_28f1eda4c347b6a1280b4dcc84f6cdff.pdf
2018-07-23
77
101
10.22067/jls.v0i0.68899
کلید واژه ها: حماسه های فارسی رامایانا
پیکرگردانی
اسطوره
پریسا
سلطانی
parisa.soltany@yahoo.com
1
دانشگاه یزد
LEAD_AUTHOR
محمدکاظم
کهدویی
mkka35@yahoo.com
2
دانشگاه یزد
AUTHOR
محمد
خدادادی
khodadadi_m59@yahoo.com
3
دانشگاه یزد
AUTHOR
ادهم، نیما. (1393). «بررسی تطبیقی اهریمنان خشکی در شاهنامة فردوسی و حماسة رامایانا». فصل-نامة ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی. سال دوم. شمارة 32. صص 12-37.
1
اسدی، نعیم و آسیة ذبیحنیا عمران. (1394). «پیکرگردانی (متامورفسیس) در قصهها و افسانههای بومی استان هرمزگان». فصلنامة اورمزد. شمارة 26. ویژهنامة شمارة 2. دانشگاه پیام نور. صص 6-30.
2
اسلامی ندوشن، محمدعلی. (1351). «اسفندیار و راز روئینتنی». دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. شمارة 79 و 80. صص 43-62.
3
آشتیانی، جلال الدین. (1386). عرفان. تهران: شرکت سهامی انتشار.
4
اظهر دهلوی، عبدالودود. (1350). راماین کتاب مقدس هندوان. 2جلدی.تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
5
الیاده، میرچا. (1375). اسطوره، رؤیا، راز. ترجمة رؤیا منجم. تهران: فکر روز.
6
بایار، ژان پیر. (1394). رمزپردازی آتش. ترجمة جلال ستاری. چاپ چهارم. تهران: نشر مرکز.
7
بهار، مهرداد. (1384). از اسطوره تا تاریخ. تهران: نشر چشمه.
8
بهار، مهرداد. (1376). پژوهشی در اساطیر ایران. چاپ دوم. تهران: آگه.
9
پانی پتی، سعدالدّوله مسیح. (2009م ). رامایانا. به اهتمام سید عبدالحمید ضیایی. سید محمدیونس جعفری. دهلی نو: مرکز تحقیقات فارسی رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران.
10
جلالى نایینى، سید محمدرضا. (1375). هند در یک نگاه. تهران: شیرازه.
11
دالاپیگولا، آنالیبرا. (1385). اسطورههای هندی. ترجمة عباس مخبر. تهران: مرکز.
12
دانامونو، میگل. (1375). درد جاودانگی. ترجمة بهاءالدین خرمشاهی. چاپ سوم. تهران: البرز.
13
دوبلیوس، لوکاس. وان دراسبک، روبارتوس. (1382). دیباچه ای بر جهان باستان. ترجمة مرتضی ثاقب فر. چاپ دوم. تهران: ققنوس.
14
ذبیح نیا عمران، آسیه، بهار. (1395). «پیکرگردانی در افسانههای جواهرالاسمار». فصل نامة فرهنگ و ادبیات عامه. سال چهارم. شمارة 85. صص 72-90.
15
رستگار فسایی، منصور. (1383). پیکرگردانی در اساطیر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
16
رضایی دشت ارژنه، محمود. (1391). سیاوشان (بازتاب ایزدان باروری در گسترة اساطیر جهان). اهواز: دانشگاه شهید چمران.
17
رضی، هاشم. (1363). اوستا. ترجمه و تحقیق. تهران: فروهر.
18
زاخائو (مصحح). (1925م). تحقیق ماللهند (ابوریحان بیرونی). لایپزیک.
19
زارعی، بدریه. (1393). «پیکرگردانی انساندرخت و درختانسان در قصههای عامیانة هرمزگان». پژوهشنامة فرهنگی هرمزگان. شمارة 8 و 9. صص1-20.
20
شایگان، داریوش. (1356). ادیان و مکتبهای فلسفی هند. دو جلدی. تهران: دانشگاه تهران.
21
شمیسا، سیروس. (1381). بیان. تهران: فردوس.
22
قائمی، فرزاد. (پاییز 1392). «از رپیهوین تا سیاوش». جستارهای ادبی. شمارة 182. صص62-86.
23
قائمی، فرزاد؛ قوام، ابوالقاسم؛ یاحقی، محمدجعفر. (1388). «تحلیل نقش نمادین اسطورة آب و نمودهای آن در شاهنامة فردوسی بر اساس روش نقد اسطوره ای». جستارهای ادبی. شمارة 165. صص47-68.
24
کاسیرر، ارنست. (1366). زبان و اسطوره. ترجمة محسن ثلاثی. تهران: قطره.
25
کایته، چندرمن. (1392). رامایانا با عنوان نرگسستان. تصحیح، مقدمه و تعلیق محمدکاظم کهدویی. قم: مجمع ذخائر اسلامی.
26
کریستن سن، آرتور. (2535). آفرینش زیانکار در روایات ایرانی. ترجمة احمد طباطبائی. تبریز: موسسة تاریخ و فرهنگ ایران.
27
گردهرداس. (1388). رامایانا. به اهتمام عبدالودود اظهر دهلوی. عبدالحمید ضیائی. دهلی نو: مرکز تحقیقات فارسی رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران.
28
واحددوست، مهوش. (1373). «راماین کهنترین اثر حماسی هندوان». نشریة دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. شمارة132-129. صص 316-338.
29
وفامند، شیما. (شهریور 1393). ابزارهای پیکرگردانی: جاودانگی، جوانی و رویینتنی در اسطوره-شناسی تطبیقی ایران، چین، یونان، روم، مصر و اسکاندیناوی. پایاننامة کارشناسی ارشد: شیراز.
30
ORIGINAL_ARTICLE
حکیم زلالی خوانساری و هنر ترکیبسازی
زبان فارسی جزو زبانهای ترکیبی است. پیوستن واژه های زبان به همدیگر با افزودن انواع وندها به واژه، یکی از شیوه های متداول جهت ترکیب سازی است. واژه سازی، نشانة زایایی زبان و از مهم ترین شیوه های تداوم و پایداری آن به شمار میرود. زلالی خوانساری (1025 ه.ق)، از جمله شاعران برجستة سبک هندی است. وی به عنوان شاعری آگاه به اسرار کیمیاگری زبان، برای بیان مفاهیم هنری و ذهنی خویش از واژگان زبان سود جسته است تا ترکیباتی تازه را بیافریند. چنانکه ساخت ترکیب، به عنصر غالب در شعر او در آمده است. از همین رهگذر، بسامد بالای ترکیبات بدیع، نوا و آهنگ خاصّ ترکیبات، زبان استوار و نیز تخیّل قوی و گنجاندن همة این موارد در سیاق ترکیبات، در باروری و غنای شعر وی تأثیر فراوانی داشته است. در این پژوهش انواع ترکیبسازیهای خلّاقانة اشعار زلالی خوانساری در ذیل سه بخش: مضامین فکری، ساختمان دستور زبان و بلاغت بررسی شده است. دستاوردهای پژوهش ناظر بر این است که زلالی با استفاده از خصوصیّت زایایی زبان و ویژگی ترکیبپذیری آن، کلمات و ترکیبات بینظیری ساخته است. از میان انواع نو ترکیبات شاعر، ترکیبات اسمی، هم از لحاظ بلاغت و فصاحت و هم از لحاظ بدعت و تازگی از اهمیّت فراوانی برخوردار است.
https://jls.um.ac.ir/article_35224_9cc2c6470641283606906bd54ff1efd9.pdf
2018-07-23
103
132
10.22067/jls.v0i0.72215
حکیم زلالی خوانساری
دیوان اشعار
ترکیبسازی
ترکیبات اسمی
حیدرعلی
دهمرده
h.dahmarde79@yahoo.com
1
دانشگاه زابل
LEAD_AUTHOR
سامره
شاهگلی
shahgoli69@gmail.com
2
دانشگاه زابل
AUTHOR
اسفندیاری، علی. (1368). دربارة شعر و شاعری، گردآوری سیروس طاهباز، دفترهای زمانه.
1
امیری خراسانی، احمد؛ دهمرده، حیدرعلی. (1385). «حکیم زلالی خوانساری»، فصلنامة ادبیات و زبان دانشگاه شهید باهنر کرمان، دورة جدید، شمارة 19، بهار، صص 39-17.
2
اوستا، مهرداد. (1388). افسوس بیسخن، چاپ اول، تهران: حوزة هنری.
3
بخشی، یوسف. (1336). تذکرۀ شعرای خوانسار، تهران: چاپ میرپور.
4
براهنی، رضا. (1371). طلا در مس (در شعر و شاعری). تهران: نشر نویسنده.
5
حافظ، خواجهشمسالدین. (1389). دیوان غزلیات، تصحیح محمدقزوینی و قاسم غنی، تهران: طلوع.
6
خاقانی، افضلالدین بدیل. (1375). دیوان اشعار، ویراستة میرجلالالدین کزازی، تهران: نشر مرکز.
7
خیامپور، عبدالرسول. (1392). دستور زبان فارسی، چاپ شانزدهم، تبریز: انتشارات ستوده.
8
رحمانی، نازنین. (1394). بررسی سبکی مثنویهای زلالی خوانساری، پایاننامة کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا(س). استاد راهنما حسین فقیهی.
9
زرین کوب، عبدالحسین. (1355). با کاروان حله، چاپ سوم، تهران: جاویدان.
10
زلالی خوانساری. (1384). کلیّات اشعار، تصحیح و تحقیق دکتر سعید شفیعیون، تهران: کتابخانة مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
11
سایپر، ادوارد. (1376). زبان، درآمدی بر مطالعة سخن گفتن، ترجمة علی محمد حقشناس، تهران: سروش.
12
شریعت، محمّد جواد. (1349). دستور زبان فارسی، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
13
شفیعیکدکنی، محمد رضا. (1368). موسیقی شعر، تهران: انتشارات آگاه.
14
شفیعیکدکنی، محمد رضا. (1378). صورخیال در شعر فارسی، تهران: انتشارات آگاه.
15
شفیعیکدکنی، محمد رضا. (1380). ادوار شعر فارسی، چاپ دوم، تهران: سخن.
16
شفیعیون، سعید. (1387). زلالی خوانساری و سبک هندی، چاپ اول، تهران: سخن.
17
شمیسا، سیروس. (1374). کلیّات سبک شناسی، چاپ سوم، تهران: انتشارات فردوس.
18
صفا، ذبیح الله. (1372). تاریخ ادبیات ایران، ج 5، تهران: انتشارات فردوس.
19
طباطبایی، علاءالدین. (1382). اسم و صفت مرکب در زبان فارسی، چاپ اول، تهران: مرکز.
20
عاصی، مصطفی. (1383). پردازش دستوری زبان فارسی با رایانه، ویژه نامة فرهنگستان، جلد اول، شمارة اول.
21
فرشیدورد، خسرو. (1363). دربارۀ ادبیات و نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
22
فرشیدورد، خسرو. (1380). لغتسازی و وضع اصطلاحات جدید علمی و فنی، تهران: سورة مهر.
23
کلباسی، ایران. (1380). ساخت اشتقاقی واژه در زبان فارسی امروز، تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی.
24
کزازی، میرجلال الدین. (1381). زیباییشناسی سخن پارسی (بیان). چاپ ششم، تهران: مرکز.
25
مدرسی، فاطمه. (1388). «فرایند فراهنجاری واژگانی در اشعار شفیعیکدکنی»، فصلنامة زبان و ادب فارسی، شمارة 42، صص 47-63.
26
مدرسی، فاطمه. (1378). گزارش دشواریهای دیوان خاقانی، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.
27
گرمارودی، علی. (1383). صدای سبز، تهران: انتشارات قدیانی.
28
مقرّبی، مصطفی. (1372). ترکیب در زبان فارسی، چاپ اول، تهران: انتشارات طوس.
29
ناتل خانلری، پرویز. (1377). دستور زبان فارسی، تهران: توس.
30
نجفآبادی، هاجر؛ نوروزی، علی. (1394). «بررسی تطبیقی موسیقی درونی اشعار مذهبی زلالی خوانساری و ابن معتوق موسوی»، همایش بینالمللی ادبیات و پژوهشهای تطبیقی در آن، صص 1850-1869.
31
نظامی، الیاس بن یوسف. ((1378). مخزن الأسرار، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: نشر قطره.
32
وحیدیان، تقی. (1386). دستور زبان فارسی (1). چاپ دهم، تهران: نشر سمت.
33
هراتی، سلمان. (1380). مجموعة شعرهای سلمان هراتی، چاپ دوم، تهران: دفتر شعر جوان.
34
Bradford, Richard ,(1994), Roman Jacobson: Life, language, art, London and New York.
35
ORIGINAL_ARTICLE
قرآن درست کردن (تأملی بر بیتی از سعدی شیرازی)
ادبیات پارسی سرشار از ستایش مقام و منزلت پیامبر اکرم (ص) است. یکی از معروفترین نعتهای نبوی، در دیباچۀ بوستان سعدی رقم خورده است. ابیات این بخش، شهرت فراوانی یافته و بهمرور زبانزد خاص و عام گردیده است. یکی از بیتهای مشهور این ستایشنامه، بیت: یتیمی که ناکرده قرآن درست کتبخانۀ چند ملت بشست است. عموم شارحان و مفسران بوستان در توضیح این بیت، عبارت «قرآن درست ناکردن» را به «تمام نشدن وحی» تعبیر کرده اند. این در حالی است که اصطلاح مذکور، در حوزۀ کتابت و تدوین قرآن کاربرد داشته است. ما در این نوشته میکوشیم با بررسی دقیق نظرات شارحان، به واکاوی اصطلاح «قرآن درست کردن» در دستنویسها و متون فارسی بپردازیم و از این رهگذر معنای دقیق بیت را- که عموم شارحان بوستان بدان عنایتی نداشته اند- تبیین کنیم.
https://jls.um.ac.ir/article_35235_ea06570909e9fca9052f9605101daae0.pdf
2018-07-23
133
143
10.22067/jls.v0i0.75128
سعدی
بوستان
پیامبر
قرآن درست کردن
مجتبی
مجرد
mojarrad_mojtaba@yahoo.com
1
دانشگاه بجنورد
LEAD_AUTHOR
ابیاری، ابراهیم. (1405 ق.). الموسوعة القرآنیة. بیجا: الموسسة سجل العرب.
1
بغدادی، اسماعیل. (1339 ق.). ایضاح المکنون فی الذیل علی کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
2
تیکچند بهار. (1891 م.). بهار بوستان: شرح بوستان سعدی. لکنهو: مطبع منشی نولکشور.
3
چالندری، سید علیم الله حسینی. (1236 ق.). انهار الاسرار: شرح بوستان سعدی. دستنویس شمارۀ 5-15398 کتابخانۀ ملی ایران. مورخ ظهر روز یکشنبه 1236 به خط عبدالرحیم ولد میانمحمد فاضل.
4
حافظ ابرو، شهابالدین عبدالله خوافی. (1375 ش.). جغرافیای حافظ ابرو. مقدمه، تصحیح و تحقیق صادق سجادی. تهران: میراث مکتوب.
5
حسنی لکنهوی، عبدالحی بن فخرالدین. (1382 ق.). نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر. حیدرآباد: مطبعة مجلس دائرة المعارف العثمانیة.
6
خزائلی، محمد. (1353 ش.). شرح بوستان. تهران: سازمان چاپ و انتشارات جاویدان.
7
رامیار، محمود. (1362 ش.). تاریخ قرآن. تهران: امیرکبیر.
8
سجستانی، ابوبکر بن ابی داود. (2002 م.). کتاب المصاحف. حققه و علق علیه محمد بن عبده. قاهره: الفاروق الحدیثة للطباعة والنشر.
9
سروری، مصطفی بن شعبان. (970 ق.). شرح بوستان. دستنویس شماره 247578 محفوظ در کتابخانه ملی ایران. مورخ 23 صفر 970.
10
سعدی، مصلح بن عبدالله. (1318 ق.). بوستان. به اهتمام جناب مستطاب قاضی عبدالکریم بن قاضی نور محمد صاحب مرحوم پلبندری. بمبئی: مطبع گلزار حَسَنی.
11
سعدی، مصلح بن عبدالله. (1384 ش.). بوستان. تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی. تهران: خوارزمی.
12
سعدی، مصلح بن عبدالله. (1378 ش.). بوستان. شرح و گزارش از دکتر رضا انزابی نژاد و دکتر سعید قرهبگلو. تهران: جامی.
13
سودی، محمد. (1352 ش.). شرح سودی بر بوستان سعدی. ترجمه و تحشیه و تهیه متن انتقادی از دکتر اکبر بهروز. تبریز: کتابفروشی حقیقت.
14
کریمینیا، مرتضی. (1396 ش.). «کهنترین مکتوب تاریخدار فارسی: دستنوشتی فارسی از احمد بن ابی القاسم خیقانی در قرن سوم». آینه میراث. دوره 15. شماره 61. صص 9- 26.
15
مشار، خانبابا. (1340 ش.). مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی از آغاز چاپ تاکنون. بیجا: بینا.
16
هانسوی، عبدالواسع حسینی. (بیتا). شرح بوستان. دستنویس شمارۀ 27161 محفوظ کتابخانه ملی ایران.
17