این پژوهش با بررسی و تحلیل گربه و موش الماسخان کندولهای شاعر هورامی زبان در پی شناساندن یکی از سرودههای ارزشمند ادبیات هورامی و در شمار آثار زیبای ادبیات ایرانی است که همۀ زبانهای ایران زمین را در بر میگیرد. سرودۀ داستانی گربه و موش در روزگار افشاریان و به زبان طنز اجتماعی و سیاسی سروده شده است. از این سروده سه دستنویس موجود است که هیچ کدام تا کنون به چاپ نرسیده است. این متن از نوع ادبی موش و گربههاست که پیشینهای کهن در ادبیات ایرانی و فارسی دارد. گربه و موش از دو سو با ادبیات فارسی گره خورده و نشانِ ادبیات ایرانی خود را هویدا کرده است: داستان پندآموز و نمادین از زبان جانوران و درونمایۀ بی وفایی این سپنجی سرای. در این مقاله به شیوهای توصیفی به معرفی سرایندۀ اثر، نسخههای خطی منظومه و نقد و تحلیل سازمایههای اثر (درونمایه، ساختار و روایت، شخصیت و شخصیتپردازی، صحنهپردازی و توصیف، گفتگو و زبان، نقد و طنز) پرداخته شده است.