TY - JOUR ID - 33158 TI - معنی بر ره رمز (تأویل و تفسیر اسطوره ها و رویکرد مطهّر بن طاهر مقدسی به اساطیر ایرانی در کتاب آفرینش و تاریخ) JO - جستارهای نوین ادبی JA - JLS LA - fa SN - AU - حسن آبادی, محمود AD - دانشگاه سیستان و بلوچستان Y1 - 2013 PY - 2013 VL - 46 IS - 2 SP - 145 EP - 168 KW - تأویل KW - توجیه KW - اسطوره KW - اساطیر ایرانی KW - مطهّر بن طاهر KW - آفرینش و تاریخ KW - شاهنامه KW - شاهنامۀ ابومنصوری DO - 10.22067/jls.v46i2.18501 N2 - جستار حاضر در دو بخش تنظیم شده است: بخش نخست نگاهی مختصر به تاریخ تأویل و تفسیر اساطیر است و بخش دوم، به مسألۀ تأویل و تفسیر اساطیر ایرانی در کتاب آفرینش و تاریخ اثر مطهر بن طاهر مقدسی اختصاص یافته است. با پیدایش علوم و ظهور ادیان تک خدایی، اساطیر رو به زوال رفتند. دانشمندان آن‌ها را دروغ نامیدند و دین ورزان کفر و شرک. نخستین هجوم ها به اساطیر در قالب تأویل آن‌ها صورت گرفت. تأویل اساطیر هم از سوی مخالفان اساطیر به عنوان نخستین مرحله برای نابود کردن آن‌ها و هم از سوی باورمندان به اسطوره ها برای تطبیق دادن آن‌ها با باورهای علمی و نظام های عقیدتی جدید صورت گرفته است. در بخش نخست این جستار، به تأویل، تاریخچه، شیوه ها و اسباب کلّی آن پرداخته شده است. نهضت فرهنگی شعوبیه، با هدف احیای فرهنگ ایرانی در قرن چهارم به اوج خود رسید. از جمله فعالیت های شعوبی گردآوری و تنظیم تاریخ ملّی ایران بود که بعضاً شامل اساطیر، موجودات و کردارهای شگفت بود؛ عده ای از شعوبیه برای جلوگیری از ردّ و انکار آن‌ها از سوی معاندان به تأویل و تفسیر اساطیر و خوارق عادات پرداختند. مقدسی مؤلّف کتاب آفرینش و تاریخ (البدأ و التاریخ) نخستین کسی است که با هدف حفظ و گسترش فرهنگ ایرانی به شیوه ای خاص دست به تأویل اساطیر برده است. در بخش دوم این جستار، ضمن اشاره به زمینه های فرهنگی و اجتماعی مساعد برای تأویل در قرن چهارم، به بررسی نوع و شیوۀ تأویل-گری های مقدسی از اساطیر ایرانی پرداخته شده است. UR - https://jls.um.ac.ir/article_33158.html L1 - https://jls.um.ac.ir/article_33158_32f78243b8090f98f72acf320877183a.pdf ER -