TY - JOUR ID - 42915 TI - «تاجگه»یا «باجگه»؛ «طیّار» یا «طیّار» تصحیح و شرح یکی از مشکلات دیوان خاقانی JO - جستارهای نوین ادبی JA - JLS LA - fa SN - AU - حسینی وردنجانی, سید محسن AD - دانش آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 55 IS - 2 SP - 73 EP - 91 KW - خاقانی KW - باجگه KW - تاجگه KW - طیار KW - تصحیح و شرح DO - 10.22067/jls.2022.74720.1232 N2 - آثار خاقانی یکی از فاخرترین تولیدات زبان و ادبیات فارسی است که در طول سده‌های مختلف در سبک و اسلوب خود همچنان یگانه است. متاسفانه آثار خاقانی نیز مثل هر اثر کهن دیگری از تحریف‌ها و تصحیف‌ها برکنار نیست. این مشکل به ویژه در دیوان او بسیار پررنگ‌تر است. تشخیص نادرست نسخة اساس و اطمینان بیش از اندازه به آن، شناخته نبودن دستنویس‌های مضبوط دیگر، تفاوت زیاد سطح دانش شاعر با کاتب یا مصحح و نبود امکانات امروزی مثل اینترنت و موتورهای جستجوگر از جمله اصلی‌ترین دلایل این تصحیف‌ها و تحریف‌ها است. در این پژوهش برآنیم تا با روش کتابخانه‌ای و با کمک دستنویس‌های کهن و نیز منابع دیرین تاریخی و جغرافیایی یکی از بیت‌های بحث‌برانگیز دیوان را تصحیح کنیم و با توجه به صورت جدید بیت شرح دیگری از آن به‌دست دهیم. خاقانی در دو بیت دیوان به مکانی در بغداد اشاره می‌کند که در تمام دیوان‌های چاپی، شرح‌ها و جستارهاییکه بهآن پرداخته‌اند «باجگه» ضبط شده است و سال‌هاست خاقانی‌پژوهان این دو بیت را بر اساس همین نویسه «باجگه» شرح کرده‌اند. در این جستار نشان داده‌ایم نام درست این مکان «تاجگه» است و این مکان یکی از کاخ‌های مشهور خلفای عباسی در قرن ششم بوده است. در همین راستا کوشیده‌ایم تا آگاهای‌های پراکنده‌ای را که دربارة این مکان در متون کهن وجود داشته دسته‌بندی کنیم و مکان دقیق این قصر را در جغرافیای تاریخی و امروزی بغداد نشان دهیم. از طرف دیگر سعی کرده‌ایم، معنای جدیدو متناسبی از واژة «طیار» و نیز آگاهی‌های دقیق‌تری از «زرسنجة طیار» عرضه کنیم. UR - https://jls.um.ac.ir/article_42915.html L1 - https://jls.um.ac.ir/article_42915_28c5b7e33c20550e8d95c600d90d9b8e.pdf ER -