دانشگاه فردوسی مشهدجستارهای نوین ادبی2783-252X40220080121A study on linguistic and historical aspects of Sepanjaghaniyeh; a Persian word in Lesan-al-Arabسَفَنْجَقانیه؛ واژهای فارسی در لسان العرب و بررسی ویژگیهای زبانشناختی، ادبی و تاریخی آن1113106710.22067/jls.v40i4.13168FAیاحقی / محسنی یاحقی / محسنیJournal Article20120611Persian language has influenced Arabic language in many different ways; especially in the lexical area of language. Since many Persian words have entered Arabic language, this language has been affected by Persian language and culture. Many of these Persian words can be found in an Arabic lexicon called Lesan-al-Arab. The writers of this article have analyzed the Arabic form of the word Sepanjgani (Sefanjaghaniyeh, as it has been recorded in Lesan-al-Arab) from lexical, semantic and historical point of view.
Keywords: Lesan-al-Arab, Ibn Manzur Persian language, Arabic language, Sepanjgani, Sefanjaghaniyeh.میان زبانهایی که در حوزة واژگانی بر زبان عربی تأثیرگذاشته و واژههای فراوانی از آن به عربی وارد شده زبان فارسی بیش از همه قابل اعتناست و از این رهگذر، عناصر مربوط به فرهنگ و تمدن ایرانی هم فراوان به زبان و فرهنگ عربی راه یافته است. قاموس لسان العرب ابن منظور بسیاری از این عناصر را در خود جا داده است. ازمیان واژه های معرّبی که در لسان العرب به کار رفته واژة کمیاب «سفنجقانیه» با پیشینة دراز تاریخیاش توجّه ما را به خود جلب کرد. در این مقاله با تکیه بر شکل معرّب واژة سپنجگانی (= سفنجقانیه) و جستجو در متون تاریخی و ادبی، ضمن ارائة شواهد قاموسی و مراجعه به منابع تاریخی، به پیشینیة این واژه و تحولات معنایی آن پرداخته ایم. این پژوهش گوشهای از فرهنگ و زبان دیرین ایران را روشن کرده است.
کلید واژهها: لسان العرب، ابن منظور، زبان فارسی، زبان عربی، واژههای معرّب، سپنج، سپنجگانی.دانشگاه فردوسی مشهدجستارهای نوین ادبی2783-252X40220080121The origin and the meaning of the word A’jam (non-Arab)خاستگاه و معانی واژة اعجم13313108910.22067/jls.v40i4.13169FAامیری خراسانی/محسنی نیا امیری خراسانی/محسنی نیاJournal Article20120611The writers of the present article have tried to explain the origin and the meanings of the word A’jam. To achieve this purpose, the authors have consulted different Persian and Arabic dictionaries as well as different works of prose and poetry. The writers also tried to prove the suggestion that says this word is originally Persian and is derived from the name of Jamshid (the mythical king of Iran). But the results of the study show that the word A’jam is originally Arabic which meant non-eloquent and because of the high frequency of this wordاین مقاله کوششی است برای تبیین خاستگاه و معانی واژة اعجم. بدین منظور واژه نامههای فارسی و عربی مورد بررسی قرار گرفته و به آثار نظم و نثر توجّه شده است. نیز، آرا و نظریات ارائه شده دربارة این واژه از نظر دور نمانده اند و بهخصوص با استناد به شواهدی معتبر از متون مختلف ادبی، تاریخی و تفسیری انگارهای که در آن واژة اعجم فارسی و مشتق از نام جمشید ـ پادشاه اساطیری ایران ـ دانسته شده، مورد ارزیابی قرار گرفته است. واژه اعجم در اصل عربی و به معنای گنگ و غیر فصیح است که کاربرد فراوان آن برای ایرانیان موجب شده در دوره های بعد، از آن معنای غیر عرب و به ویژه ایرانی فهمیده شود.
کلید واژهها: اعجم، عجم، جمشید، ملک جم، ادب فارسی و عربیدانشگاه فردوسی مشهدجستارهای نوین ادبی2783-252X40220080121A Historical study of the phonetic system ofبررسی تاریخی نظام آوایی گویش کرمانجی خراسان33673112010.22067/jls.v40i4.13170FAمصطفوی گرو مصطفوی گروJournal Article20120611Kurdish language is one of the Iranian languages and the historical study of the phonetic system of Khorasan Kormanji dialect, can clearly show that this language has been under the influence of Iranian languages, especially Persian language. The author of the article has used Prof. Tsablof’s (the most famous Russian Orientalist) publications, to show the Persian language influence on Khorasan Kormanji dialect.
Keywords: Khorasan Kormanji dialect, Iranian languages, Persian language, phonetic system.با توجه به اینکه زبان کردی جزء زبانهای ایرانی محسوب میشود، بررسی تاریخی نظام آوایی گویش کرمانجی خراسان میتواند نزدیکی و میزان تاثیرپذیری آنرا از زبانهای ایرانی، به خصوص زبان فارسی، نشان دهد. در این مقاله نشان داده میشود که آواهای گویش کرمانجی خراسان از کدام زبان گرفته شده است؛ در صورتیکه از زبانهای ایرانی باشد، نمونههای فارسی باستان و اوستایی آن ذکر شده است.
کلید واژهها: زبان کردی، گویش کرمانجی، زبان ایرانی، آوا.دانشگاه فردوسی مشهدجستارهای نوین ادبی2783-252X40220080121A research on Tati dialect of Northern Khorasan and its application in the correction and the description of Persian literatureپژوهشی در گویش تاتی شمال خراسان و کاربرد آن در تصحیح و شرح متون ادب فارسی69903114710.22067/jls.v40i4.13171FAصفرزاده صفرزادهJournal Article20120611Tati dialect of Northern Khorasan is one of the oldest dialects of ancient Iran which has structural differences with its other variations. Sharing common words with the other Tati dialects, especially those of Azerbaijan and Ghazvin, shows that Tati dialect of Northern Khorasan, like others, is one of the dialects existing in pre-Islamic era. This dialect is also one of those dialects in which has common words with the old Persian literature and the correction of these texts needs a better understanding of this dialect. The writer of this article studies the common points between the dialect and theگویش تاتی رایج در شمال خراسان از سلسله گویشهای ایرانی قدیم است که با گونههای دیگر خود به لحاظ ساختاری تفاوتهایی دارد. وجود واژگان مشترک با گویشهای تاتی سایر نقاط از جمله آذربایجان و قزوین بیانگر این واقعیت است که این گویش نیز همچون سایر گونههای تاتی حسب نظر محققان از گویشهای پیش از ظهور اسلام و مربوط به دوران حکومت مادها بوده است. وجود واژگان مشترک این گویش با متون کهن ادب فارسی و کاربرد معنایی هر یک از این کلمات در عرصه تصحیح و تفسیر شعر و نثر پیشینیان ضرورت توجه به گویش را توجیه میکند، بدون شک در آثار تحقیقی بسیاری از محققان و مفسران متون کهن فارسی به نکاتی بر می خوریم که درک مفهوم عبارت، بدون بهره گیری از کاربرد لغوی واژگان گویشهای مختلف زبان فارسی دشوار و بعضا غیر ممکن میشود (در متن مقاله به نمونههای پراکندهای از لغات نادر موجود در آثار متقدمان اشاره شده است). عدم توجه به معنای گویش پارهای از لغات، بعضی از شارحان و مصحّحان و محققان را به اشتباه افکنده و این اشتباه در تصحیح متون و شرح ابیات موثر اخلال ایجاد کرده است. گویش تاتی رایج در شمال خراسان از جمله گویشهایی است که لغات مشترک فراوانی از آن را میتوان در متون کهن فارسی یافت و از این طریق بسیاری از دشواریهای معنایی و رسم الخطی متون گذشته را حل کرد. در این مقاله به نمونههایی از این موارد پرداخته شده است. توجه شارحان و محققان بدین نکته رهگشاست.
کلیدواژهها: گویش تاتی، تصحیح متون، شمال خراسان، گویشهای ایرانی.دانشگاه فردوسی مشهدجستارهای نوین ادبی2783-252X40220080121Generative grammar approach and some other theories driven from it, to lexicon and lexical entries and its comparison to the lexical entries in some English-Persian dictionariesرویکرد دستور زایشی و برخی دستورهای منشعب از آن به واژه و مدخلهای واژگانی و مقایسه آن با مدخلهای واژگانیدر برخی فرهنگهای دو زبانه انگلیسی- فارسی911143117110.22067/jls.v40i4.13172FAشریفی شریفیJournal Article20120611This article studies the Generative grammar approach and some other theories driven from it to lexicon and lexical entries. Generative grammar is known as a syntax-based theory, so some aspects of language which have been studied in this theory may have been ignored in other theories. This article shows that more attention has been given to lexicon and lexical entries since 50s. we may claim that the information which are considered in the lexical entries at the latest version of generative grammar and some other theories driven from it, are the most complete information which have been ever considered in the lexical entries. In the next sections of the article, one lexical entry in three English-Persian dictionaries has been studied to see which kinds of information have been presented in that lexical entry in the dictionaries. It has been finally shown that considering the quality and quantity of entries in these dictionaries, the information are not the same, but even in the most complete ones, the amount of information is less than what have been presented in the latest version of Generative grammar and some other theories driven from it.
Keywords: Lexical entries, attribute, feature, value, heredity.در این مقاله به نحوة نگرش دستور زایشی و همچنین برخی دستورهای منشعب از دستور زایشی به واژه و مدخلهای واژگانی، از آغاز شکل گیری تا دهه نود میلادی، پرداخته شده است. دستور زایشی بیشتر به یک نظریه نحو- محور معروف است و ممکن است سایر جنبههای زبانی که در این نظریّه مورد توجّه قرار گرفتهاند از دیدهها مخفی مانده یا کمتر مورد توجه قرار گرفته باشد. این مقاله نشان میدهد که اهمیت واژه و مدخلهای واژگانی در نظریّه زایشی همپای دیگر نظریهها از دهه پنجاه میلادی تا اواخر دهه نود به مرور رو به ازدیاد بوده است. شاید بتوان ادعا کرد که در حال حاضر اطلاعاتی که در صورتهای متأخّرتر نظریّة زایشی و برخی رویکردهای منشعب از آن در مدخلهای واژگانی ارائه میشود کاملترین اطّلاعاتی است که میتوان در مدخلهای واژگانی لحاظ کرد. در ادامة مقاله با بررسی یک مدخل واژگانی در سه فرهنگ لغت دو زبانه انگلیسی - فارسی نشان داده شده که در این فرهنگها اطّلاعات متفاوتی، چه به لحاظ کمیّت و چه کیفیّت، در مدخلهای واژگانی ارائه شده که در عین حال حتی در کاملترین فرهنگ نیز این میزان اطلاعات کمتر از اطلاعاتی است که در صورتهای متأخّرتر دستور زایشی و برخی رویکردهای منشعب از آن برای مدخلهای واژگانی در نظر گرفته شده است. نتیجه آنکه: باوجودآن که به دلیل محدودیت فضای فرهنگهای غیر الکترونیکی و فراوانی و حجم زیاد مدخلهای واژگانی در نظریههای یاد شده، ممکن است امکان ارائه مدخلهای واژگانی به صورتی که در این نظریهها آمده وجود نداشته باشد اما این بدان معنا نیست که با الهام از این نظریّهها نمیتوان به غنای مدخلهای واژگانی در فرهنگهای لغت افزود. بنابراین راه گرچه دشوار اما پیمودنی است.
کلید واژهها: مدخل واژگانی، شاخص، مشخصه، ارزش، وراثت.دانشگاه فردوسی مشهدجستارهای نوین ادبی2783-252X40220080121Social understanding and languageشناخت اجتماعی و زبان1151343120310.22067/jls.v40i4.13173FAامین یزدی امین یزدیJournal Article20120611Social interaction requires the ability to understand people’s mental states (their intentions, desires and believes). The ability for attributing mental states is called “theory of mind.” Theory of mind leads the person to explain and predict behavior. Researchers showed a great interest in the relation of language and mind/language and thought. Some researchers focused on methodological concerns and explain how language influences children’s performance in the area of theory of mind. Others argue that language plays a causal role on developing mental theory reasoning. The writer of this article has discussed the theories and researches done in the area of language abilities and mental theory reasoning.
Keywords: Language, mental theory, false beliefتعاملات اجتماعی مستلزم درک انسانها از حالات ذهنی (نیّت، تمایل و باور) یکدیگر است. توانایی نسبت دادن حالات ذهنی به رفتار مشاهده شده، توانایی «تئوری ذهن» خوانده میشود که باعث فهم و پیش بینی رفتار در یک تعامل اجتماعی میگردد. در ادامه مباحث مربوط به چگونگی رابطه تفکر و زبان، موضوع چگونگی تحوّلات تئوری ذهن، و نیز نقشی که زبان در این تحوّلات ایفا میکند مورد توجه پژوهشگران در روانشناسی تحولی بوده است. در ارتباط با چگونگی تعامل تئوری ذهن و زبان، دیدگاههای مختلفی مطرح گردیده است. بعضی از پژوهشگران در توضیح رابطة زبان و تئوری ذهن، نگرانیهای روش شناختی دارند. این پژوهشگران استدلال میکنند تواناییهای زبانی، در عملکرد کودکان در تکالیف باور کاذب اثر میگذارد. به اعتقاد آنها در بررسی سطح تحول یافتگی استدلال تئوری ذهن، توجه به تواناییهای زبانی کودک ضروری است. گروهی دیگر از پژوهشگران، بر نقش علّی زبان در تحول توانایی تئوری ذهن تآکید دارند. در این چارچوب، هرکدام از جنبههای معنایی، نحوی و مکالمهای مورد بحث قرار میگیرند که چگونه با توانایی تئوری ذهن ارتباط دارند. در این مقاله، تئوریها و پژوهشهایی که به تبیین چگونگی تعاملات تواناییهای زبانی و استدلال تئوری ذهن میپردازند مورد بحث قرار گرفته است.
کلید واژهها: زبان، تئوری ذهن، باور کاذب، رشد شناختیدانشگاه فردوسی مشهدجستارهای نوین ادبی2783-252X40220080121The comparison of laterality pattern of language perception in Down Syndrome and typical childrenمقایسه الگوی برتری جانبی فرآیند درک شنیداری زبانی در کودکان با سندرم داون و کودکان طبیعی1351523125310.22067/jls.v40i4.13174FAجهانگیری / روحی جهانگیری / روحیJournal Article20120611The purpose of the present study is the comparison of the pattern of language perception in Down Syndrome (DS) children and typical children. To achieve the objective, nine subjects with DS (whose mental ages were 72-78 months and were drawn from five center of special education in the city of Mashhad) and five typical children with the same mental ages were selected through random sampling; and after the controlling of the associated variables. In this study after the selecting right-handed children by using the Annet Handedness Questionnaire, Electroencephalogram (EEG) technique was employed for investigating the laterality pattern of language perception through recording of the voltage of brain waves in brain cortex (temporal regions) in two states: resting and listening to a story. The obtained data were analyzed using descriptive and inferential statistics. The results indicated that the mean voltage of brain waves in cerebral hemispheres is different between two groups in each of the two states.
Keywords: Laterality, speech auditory perception, Down Syndrome, Electroencephalogram.هدف پژوهش حاضر، مقایسة الگوی برتری جانبی فرآیند درک شنیداری زبانی دردو گروه کودکان با سندرم داون و کودکان طبیعی بوده است. بدین منظور 9 آزمودنی با سندرم داون مشغول به آموزش در 5 مرکز آموزش و پرورش کودکان استثنایی شهرستان مشهد با سن تقویمی16-9 سال و سن عقلی 5/6-6 سال و پنج آزمودنی طبیعی با سن تقویمی و عقلی 5/6-6 سال به روش نمونهگیری غیر تصادفی در دسترس، پس از کنترل متغیّرهای مربوطه انتخاب شدند. پس از انتخاب کودکان راست دست از طریق استفاده از گزینههای پرسش نامة دست برتری آنت، از تکنیک الکتروانسفالوگرام (ای.ای.جی) جهت بررسی نوع برتری جانبی فرآیند درک شنیداری زبانی ازطریق ثبت ولتاژ امواج مغزی در قشر مغز(مناطق گیجگاهی)، در دو حالت استراحت و فعالیت (گوش دادن به داستان) استفاده شد. مقایسة دادههای به دست آمده، نشان داد که میانگین ولتاژ امواج مغزی در مناطق گیجگاهی چپ و راست در حالت فعالیت و نیز درحالت استراحت، میان دو گروه آزمودنی متفاوت است.
کلید واژهها: فرآیند درک شنیداری زبـانی، برتـری جانبی، سنـدرم داون، الکتـروانسـفـالـوگـرام (ای.ای.جی).دانشگاه فردوسی مشهدجستارهای نوین ادبی2783-252X40220080121Enhancing critical thinking with literary discussionافزایش تفکّر انتقادی از طریق مباحثة ادبی در کلاسهای زبان انگلیسی1531673129810.22067/jls.v40i4.13175FAرضا پیشقدمفردوسی مشهدJournal Article20120611The major aim of this study was to investigate the effect of literary discussion on critical thinking. To this end, two classes (experimental and control groups) were selected from College of Ferdowsi University. In both groups literature was used as supplementary homework. Students were supposed to read short stories and poems at home and present them in class. The students in the experimental group were discussing the materials in class and the students in the control group only memorized the texts and retold them. At the end of the term, the students were asked to take a questionnaire on critical thinking. The results demonstrated that there was a significant difference between means of two groups, implying that literary discussion can enhance critical thinking. Finally, results were discussed in the context of education in Iran and some suggestions were made.با توجه به اهمیّت تفکّر انتقادی در آموزش و تأثیر آن بر جامعه، پژوهش حاضر سعی بر آن دارد تا به تأثیر مباحثة ادبی در رشد تفکر انتقادی بپردازد. بدین منظور دو کلاس زبان انگلیسی در سطح متوسط به بالا از کالج دانشگاه فردوسی مشهد انتخاب شدند. پس از تعدیل زبان آموزان از حیث تفکر انتقادی، در هر دو گروه کنترل و آزمایش پژوهشگر از متون ادبی از جمله شعر، داستان کوتاه و بعضی قطعات ادبی جهت تدریس استفاده نمود. زبان آموزان هر دو گروه باید متون مربوطه را در منزل مطالعه میکردند. زبان آموزان گروه کنترل باید تنها متون ادبی را خلاصه و خلاصههای خود را فقط در کلاس بازگو میکردند و معلم هم نظر خود را راجع به متن ابراز میداشت (آموزش انتقالی)، ولی از زبان آموزان گروه آزمایش خواسته شد راجع به متون مورد نظر بحث کنند، آن را به زندگی روزمره خویش ربط دهند، و احساس خود را از متن بیان نمایند(آموزش تبدیلی). در پایان ترم، مجدداً آزمون تفکر انتقادی به افراد هر دو گروه داده شد و از آنها خواسته شد به آن پاسخ دهند. نتایج نشان داد تفاوت معناداری میان دو گروه وجود دارد و مباحثة ادبی باعث رشد تفکر انتقادی گردیده است. در پایان، نتایج بهدست آمده مورد بررسی قرار گرفته و پیشنهادهایی هم برای پژوهش بیشتر ارایه گردیده است.دانشگاه فردوسی مشهدجستارهای نوین ادبی2783-252X40220080121A thematical study of children’s poetry in the Seventiesبررسی محتوایی شعر کودک در دهه هفتاد (گروههای سنی الف، ب و ج)1691943132210.22067/jls.v40i4.13176FAزرقانی / عباسپور نوغانی زرقانی / عباسپور نوغانیJournal Article20120611The writers of this article present a thematical study of children’s poetry in the Seventies(1990s). To do this, they have first studied a collection of children’s poetry in the Seventies and then they have classified the themes of this kind of poetry into six different categories including: Naturalistic, entertaining and joyful, socio-political, religious, didactic and ethical themes. The writers have alsoموضوع اصلی مقاله، بررسی محتوایی شعر کودک در دهه هفتاد است. بدین منظور ابتدا مجموعه اشعار منتشر شده در این دهه را مورد بررسی و مطالعه دقیق قرار دادیم. مجموعه مضامین موجود در شعر این دوره، در شش محور اصلی خلاصه شد: مضامین طبیعت گرایانه، مضامین سرگرم کننده و لذت بخش، مضامین سیاسی -اجتماعی، مضامین دینی، مضامین آموزشی ـ علمی و مضامین تربیتی ـ اخلاقی. سپس در صدد برآمدیم که فراوانی هر مضمون را در شعر این دهه مشخص کنیم و در عین حال فراوانی هر موضوع را در اشعار گروههای سنی «الف»، «ب» و ج مشخص کردیم. سپس به سراغ هر دسته از مضامین رفتیم و سعی کردیم با یافتن معیارهای علمی، نقاط ضعف و قوت اشعار را مشخص کنیم. این مقاله به ما نشان میدهد که شعر دهه هفتاد از جهت محتوایی چه وضعیتی دارد.
کلید واژهها: ادبیات کودک و نوجوان، شعر کودک، درونمایه شعری، نقد و بررسی.دانشگاه فردوسی مشهدجستارهای نوین ادبی2783-252X40220080121Salha-ye ‘Abri (Cloudy Years): From a new perspective«سالهای ابری» در نگاهی نو (اتوبیوگرافی ـ رمان )1952203135010.22067/jls.v40i4.13177FAعلی اکبری/ کوچکیان علی اکبری/ کوچکیانJournal Article20120611Literature as an art or science is of different kinds; and these kinds can constitute new systems. Novel is one of these different kinds of literature that is also divided to many different kinds. Autobiography is also a branch of literature that has its own features and characteristics. There are also many capabilities in these variations and in their combination with the other kinds. “Autobiography-Novel” is one of these compositions in literature that benefits from both novel and autobiography. The writers of this article have chosen a novel by Ali Ashraf Darvishiyan for their analysis. This literary text is a novel that also contains some features of autobiography, and the writes of the paper have analyzed it from the point of view of “Autobiography-Novel.”
Keywords: Autobiography, novel, Salhaye ‘Abri (Cloudy Years), Autobiography- Novel, Darvishiyan.ادبیّات، چه به عنوان یک علم و چه به عنوان هنر، شعب و گونههای گوناگونی را شامل میشود که این انواع در تقابل و ارتباط با یکدیگر نظامهای نوینی را تشکیل میدهند و با محتوا و فرمهای گوناگون به صورت انواعی تازه و مستقل شکل گرفته و عرضه میشوند. رمان یکی از گونههای ادبیات است که انواع گوناگونی را شامل میشود و محدوده و انواع آن تا حدی مشخص و تعریف شده است. اتوبیوگرافی نیزگونهای دیگر از دانشهای ادبیات است که آن نیز ویژگیها و مختصات تعریف شدة مختصّ به خود را دارد. قابلیتهای بسیاری در انواع ادبی و ارتباط آنان با یکدیگر وجود دارد که یکی از این تواناییها ترکیب انواع با یکدیگر و آفرینش نوعی مستقل از این ترکیب است. یکی از مصداقهای این تلفیق (ترکیب انواع) «اتوبیوگرافی ـ رمان» است که از ترکیب دو نوع رمان و اتوبیوگرافی پدید آمده است.
سالهای ابری اثر علی اشرف درویشیان از سویی، تا حدودی دارای ویژگیهای نوع رمان است که بیشتر در فرم اثر نمود یافته است و از سوی دیگر، از شاخصههای نوع اتوبیوگرافی بی بهره نمانده است که آن هم بیشتر در محتوای اثر جلوه پیدا کرده است. این مقاله بر آن است که اثر مذکور را نه به عنوان رمان، بلکه در قالب اتوبیوگرافی- رمان معرفی نماید.
کلید واژهها: سالهای ابری، درویشیان، اتوبیوگرافی، رمان، اتوبیوگرافی- رمان.