بررسی روایت داستان اسکندر و دارا در دو گزارش ابن مقفّع و فردوسی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

فردوسی مشهد

چکیده

نهایة الارب فی اخبار الفرس و العرب کتابی است که نام نویسنده/ نویسندگان و زمان تألیف آن مبهم است. در فراهم آمدن این کتاب، نویسندگانی همچون عامر شعبی، ایّوب بن قریّه، عبدالله بن مقفّع، اصمعی و ابوالبختری سهمی داشته اند و سه دورة زمانی (سال 75هـ . ، پیش از سال 142هـ . و حدود سال های 170-193ه.) را می توان برای تألیف آن درنظر گرفت. به هر روی این کتاب - به ویژه بخش هایی که از زبان ابن مقفّع روایت شده است - مهم ترین منبع در شناخت سیرالملوک وی و به تبع آن خدای نامة دورة ساسانی است. از آن جا که شاهنامة فردوسی نیز با واسطة شاهنامة ابومنصوری به خدای نامه می‌رسد، داستان دارا و اسکندر از نهایة الارب و شاهنامه برگزیده شده تا بتوان به سرچشمة اصلی این دو روایت پی برد. با بررسی تطبیقی داستان اسکندر و دارا در این دو کتاب می توان دریافت که روایت فردوسی در هستة اصلی داستان، دقیقا همان روایت ابن مقفّع است، اما فردوسی با نگرش داستانی مطالبی را که به کار وی نمی آمده، حذف کرده و در عوض جزئیاتی را به آن افزوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the Story of Alexander and Dara in the Two Accounts Given by Ibn-i Moghaffa’ and Ferdowsi

نویسندگان [English]

  • Sayyed Hosein Fatemi
  • Mohammad Jafar Yahaghi
  • Mahdokht Pourkhaleghi Chatroodi
  • Roghayeh Sheibanifar
چکیده [English]

Nihāyatu’l- irab fi akhbare’l -fors va’l- arab is the name of a book whose author(s) and the authoring time are uncertain. In compiling this book, authors such as ’Amer Sha’bi , Ayyoub ibn-i Gherriyah, Abdullah ibn-i Moghafa’, Asma’i and Ab ol-bakhtary have contributed. There are three different speculations concerning the time of authorship: 1) 75 A.H. 2) before the year 142 A.H. 3) around 170-193 A.H. However, this book-- especially the parts narrated by ibn-i Moghafa’—are the most important sources in our understanding Siyar ol-molouk and subsequently the Khodāy-nāme in the Sassanid period. Since Ferdowsi’s Shāh-nāme is also connected to the Khodāy-nāme through the Abu-Mansouri Shāh-nāme, the story of Dara and Alexander have been chosen from Nihāyatu’l- irab and the Shāh-name in order to determine the main source of the two narratives. The comparative study of the structure of the story of Alexander and Dara in these two books reveals that Ferdowsi’s account is exactly like ibn-i Moghafa’s but Ferdowsi has eliminated some details and has added some more to serve his storytelling purposes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nihāyatu’l- irab
  • Shāh-nāme
  • Khoday-nāme
  • Siyar ol-molouk
  • ibn-i Moghaffa’
  • Ferdowsi
  • Dara and Alexander
CAPTCHA Image