مقایسة «رویین تنی و چشم آسیب پذیر اسفندیار» در متن های فارسی میانه (پهلوی) و شاهنامة فردوسی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه اصفهان

2 دانشگاه تهران

چکیده

رویین‌تنی اسفندیار پاکدین و رواج دهندة دین مزدایی که بنابر ادبیات ایران باستان و متن‌های پهلوی و شواهد ذکر شده در وِجَر کرد دینی و سپس تأکید بر آن در زند وندیداد، به همت و دُعای اشو زرتشت و تقدیم ناری مقدس به او صورت پذیرفته، دارای ریشه‌ای بنیادین در فرهنگ ایران باستان بوده و زیربنای آن بر اساس منطقِ باورپذیریِ دینی و اندیشه‌های مزدیسنایی استوار است؛ در هیچ یک از متون اوستایی و پهلوی زردشتی کمترین نشانی ازآسیب پذیری چشم اسفندیار وجود ندارد. رویین‌تنی اسفندیار نیز در شاهنامه ـ علی رغم آن‌که افسانة تیرگز و چشم اسفندیار از جلوة خاصی برخوردار است ـ مورد تردید است. می‌توان احتمال داد «داستان آسیب‌پذیری چشم اسفندیار» از طریق راویان و ناقلان سنت‌های شفاهی کهن ماوراءالنهر و خراسان بزرگ و سیستان که محل پرورش داستان های اساطیری و حماسی بود، رواج پیدا کرد و سپس به تدریج با تغییر و تحولات گوناگونی به صورت یک روایت حماسی مدوّن که مجزّا و مستقل از خدای‌نامه بود، انعکاس یافت و مأخذی مورد وثوق و قابل استفاده برای نویسندگان شاهنامه‌های منثور شد. این داستانِ منفرد به شاهنامة ابومنصوری و سپس از آن طریق و یا به صورت جداگانه در کنار سایر مآخذِ فردوسی به شاهنامه راه یافت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Comparison of Esfandiyār’s Invulnerability in Pahlavi Texts and his Vulnerable Eyes in the Shāhnāma of Ferdowsi

نویسندگان [English]

  • Aghdas Fatehi 1
  • Tahereh Khoshhal Dastjerdi 1
  • Mohsen Aboulghasemi 2
چکیده [English]

According to Wejarkard ī dēnīg, the brave and blessed Esfandiyār becomes brazen-bodied by the praying of the prophet Ašū – Zarduxšt in the ceremony of Drōn Yašt. The prophet gives him some pomegranate seeds and Esfandiyār is rendered invulnerable. Pahlavi Zand ī Vandidād says that Esfandiyār cannot be hurt, harmed, threatened or wounded by sword, knife or any other weapon because of his invulnerability. However, in the Shāhnāma of Ferdowsi, Esfandiyār has vulnerable eyes. There are some similarities between the characteristics and functions of Esfandiyār of the Shāhnāma and Achilles in Greek mythology due to the combination of the old Iranian and ancient Greek cultures. The overwhelming influence of the Greek culture in Persia was because of a ruling Greek government in Bacteria from 250 to 130 B.C.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Esfandiyār
  • invulnerability
  • Wejarkard ī dēnīg
  • the Shāhnāma of Ferdowsi
  • vulnerable eyes
CAPTCHA Image