اصول ساختواژی واژه‌سازی و واژه‌های نوساختة ‌عمومی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

چکیده

همواره مهمترین دغدغة ‌فرهنگستان در دوره‌های مختلف، ساختن واژه‌های فارسی در دو حوزة عمومی و تخصّصی بوده است. فرهنگستان زبان و ادب فارسی (فرهنگستان سوم) واژه‌سازی را با حوزة عمومی آغاز کرد که ماحصل آن در «فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان: دفتر اول» آمده است. واژه‌سازی، چون متعلّق به ساختواژه است، قاعدتاً باید طبق اصول این حوزه انجام شود. در مقالة حاضر، ابتدا اصول ساختواژی واژه‌سازی به منزلة یک چارچوب تحلیل ارائه می‌گردد و سپس بر اساس آن، نمونه‌ای از واژه‌های عمومیِ نوساختة فرهنگستان بررسی می‌شود تا میزان انطباق آنها با اصول واژه‌سازی مشخص گردد. بر این اساس، می‌توان دلایل یا زمینه‌های پذیرش این واژه‌های نوساخته و عدم پذیرش برخی دیگر را دریافت. از آنجا که واژه‌سازی در حوزة عمومی اوّلین تجربة‌ فرهنگستان سوم است، تحلیل دلایل یا زمینه‌های پذیرش یا عدم پذیرش در حکم نوعی محک این تجربه است و، به علاوه، نکات راهگشایی را نیز برای اقدامات و تجربه‌های آتی عرضه می‌کند.
کلید واژه‌ها: فرهنگستان، واژه‌های نوساختة عمومی، اصولِ ساختواژیِ واژه‌سازی، ‌پذیرش، عدم پذیرش.

عنوان مقاله [English]

The principles of morphology and the newly created general words

چکیده [English]

One of the most important concerns of Persian Language and Literature Academy (Farhangestaan) has been creating words in the specialized and general areas in different periods. The third Academy has started word creation with the general area. Since word making belongs to the area of morphology, it should follow its special principles. The writer of this paper presents the principles of morphology first, and then studies some newly created words by the Academy to see their deviance/accordance from/with these principles.

CAPTCHA Image