تحلیل محتوای مهارت‌های زندگی در کتاب‌های برگزیده کودکان (گروه‌های سنی الف، ب و ج)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

• سمیه رضایی

استادیار گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان

10.22067/jls.2023.77416.1322

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی مؤلفه‌های مهارت‌های زندگی در کتاب‌های برگزیده کودکان است. در میان کتاب‌های منتشرشده برای کودکان، بعضی از آثار به‌عنوان کتاب‌های برتر انتخاب می‌شوند که والدین و مربیان و کسانی که به‌نوعی با کودکان سروکار دارند، به آن‌ها اقبال بیشتری نشان می‌دهند. در این پژوهش، این کتاب‌ها از منظر چندی و چگونگی طرح مهارت‌های زندگی بررسی و تحلیل شدند. این پژوهش به روش تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه آماری، کتاب‌های برگزیده کودکان و نوجوانان و نمونه‌های آماری پرجایزه‌ترین کتاب‌های منتخب از کتابشناسی برگ‌های ماندگار است که به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده‌اند. پژوهشگر آثار داستانی را که بیشترین جایزه را در زمینه متن، به خود اختصاص داده‌اند، انتخاب و بر اساس کیفیت و میزان طرح مؤلفه‌های مهارت‌های زندگی بررسی و تحلیل کرده است. نتایج حاکی از این است که مهارت‌های همدلی، تفکر خلاق، مهارت‌های ارتباطی و تفکر انتقادی بیشترین فراوانی را در میان کتاب‌ها دارند. در اغلب داستان‌های بررسی‌شده، شخصیت‌هایی که از مهارت‌های زندگی برخوردار بودند، شخصیت‌های موفق و کامیاب داستان‌ها بودند و شخصیت‌هایی که فاقد مهارت بودند، در پایان داستان ناکام می‌ماندند.

کلیدواژه‌ها

• مهارت‌های زندگی
• کتاب‌های برگزیده کودک
• همدلی
• تفکر خلاق

20.1001.1.20087187.1402.56.2.2.0

موضوعات

• ادبیات کودک

---

عنوان مقاله [English]

Content Analysis of Life Skills in Selected Books for Children and Teenagers (1st, 2nd, and 3rd Age Groups)

نویسنده [English]

• Somayeh Rezaee

Assistant Professor in Persian Language and Literature, Farhangian University

چکیده [English]

The purpose of this research was exploring the components of life skills in selected children's books. Among the books published for children, some are selected as the best books that parents, educators, and those who somehow deal with children accept them. These books were examined and analyzed to see the number and way of dealing with life skills. Content analysis method was used for this study. The statistical population consisted of children’s books and the sample were top winners the most awarded selected by purposeful sampling. The researcher selected fiction works that had won more awards in their own field and analyzed them based on the quality and extent of components of life skills. The results showed that empathy skills, creative thinking, communication skills, and critical thinking are the most frequent components in these books. In most of the investigated stories, the characters who had life skills were the successful and the characters who lacked skills failed at the end of the story.

کلیدواژه‌ها [English]

• Life Skills
• Children’s Books
• Empathy
• Creative Thinking

مراجع

البرزی، محبوبه. (1394). «مؤلفه‌ها و مهارت‌های تفکر خلاق در کتاب‌های داستانی تصویری: تحلیلی بر مجموعه کتاب‌های مرغک». مطالعات ادبیات کودک. سال 1. شماره 11.

بهزادی‌فرد، سعید. (1395). تحلیل رفتار متقابل به زبان ساده. تهران: ما و شما.

حجازی، بنفشه. (1382). ادبیات کودکان و نوجوانان ویژگی‌ها و جنبه‌ها. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.

جزایری، علی و همکاران. (1399). مجموعه آموزش مهارت‌های زندگی. چاپ دوم. تهران: دانژه.

خالصی، عباس؛ عالی‌خانی، سیامک. (1382). مدرسه مروج سلامت (مرجع علمی ویژه دبیران). تهران: وزارت آموزش‌وپرورش.

رضایی، سمیه؛ نیک‌پناه، منصور. (1401). بررسی کیفیت و میزان طرح مهارت‌های زندگی در کتاب‌های پرخواننده کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان (در بازه زمانی 1385-1395). مطالعات ادبیات کودک. مقاله‌های آماده انتشار.

صفری، جهانگیر. (1399). بررسی مهارت‌های تفکر انتقادی، خودآگاهی، همدلی، تصمیم‌گیری و ارتباطی در داستان‌های فرهاد حسن‌زاده. سال 13. شماره 49.

فیشر، رابرت. (1385). آموزش تفکر به کودکان. ترجمه مسعود صفایی مقدم و افسانه نجاریان. اهواز: رسش.

محمدخانی، شهرام. (1383). مهارت‌های حل مسأله و تصمیم‌گیری مؤثر «ویژه دانش‌آموزان». تهران: طلوع دانش.

مکتبی فرد، لیلا و همکاران. (1389). «بررسی مهارت‌های تفکر انتقادی در داستان‌های کودکان و نوجوانان». مطالعات ادبیات کودک. سال 1. شماره 2.

مؤمنی، عصمت و همکاران. (1392). «بررسی مهارت‌های تفکر انتقادی در رمان‌های برگزیده نوجوان فارسی دهه 80 براساس فهرست پیتر فاسیونه». تفکر و کودک. سال 1. شماره 7.

میرحسینی، زهره؛ قاسمی، مهدی. (1397).«بررسی تحلیل محتوای مهارت‌های زندگی در کتاب‌های داستانی کودکان 4-9 سال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان طی سال‌های 1378-1392». دانش‌شناسی (علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات). سال 11. شماره 40.

ناصری. (1385). راهنمای برنامه آموزش مهارت‌های زندگی . تهران: سازمان بهزیستی.

نجفی بهزادی، سجاد؛ رضایی، حمید. (1399). بررسی تطبیقی مهارت‌های زندگی در رمان‌های نوجوانان اریش کستنر و فرهاد حسن‌زاده. مطالعات ادبیات کودک. سال 11. شماره 21.

نوری، ربابه. (1383). مهارت‌های تفکر نقادانه و خلاق «ویژه دانش‌آموزان». تهران: طلوع دانش.

-------. (1383). مهارت‌های خودآگاهی و همدلی. تهران: طلوع دانش.

-------. (1383). مقابله با استرس. تهران: طلوع دانش.

کلینکه، آ، ک. (1384). مهارت‌های زندگی. ترجمه محمدخانی. چاپ ششم. تهران: انتشارات سپند هنر.

Griffin, Shari L. (2005), "It’s the Thougth Conts. The Portrayal Of Problem Solving In Children Literature". Phd. Department of Curriculum and Instruction, University of Wyming.

Fisher, A. (2001), Critical Thinking: An Introduction. Cambridge: Cambridge University Press.

Lipman, M. (1988), "Critical Thinking: What can it be". Educational Leapership. Vol 46, No. 1. Sep.

World Health Organization (1993), Life Skil Education, Planning For research- Devision of Mental Health and Preventation of Substance abuse: Geneva.