%0 Journal Article %T وسعت مشرب مشی کارگزاران تاجیکیه در عصر صفوی %J جستارهای نوین ادبی %I دانشگاه فردوسی مشهد %Z 2783-252X %A رضوی, فاطمه %D 2021 %\ 04/21/2021 %V 54 %N 1 %P 43-65 %! وسعت مشرب مشی کارگزاران تاجیکیه در عصر صفوی %K دیوان‌سالاران صفوی %K تاجیکیه %K وسعت مشرب %K فرهنگ ایرانی %K لذت‌گرایی %K اخلاق %K حریت و آزادگی %K باطنی‌گرایی %R 10.22067/jls.2021.70091.1069 %X امراء محلی، دیوانیان، مستوفیان و کاتبان در ایرانِ دورۀ اسلامی نقش مهمی در نگهداری از میراث، سنت‌ها، فرهنگ و اندیشه‌های ایرانی بر عهده داشته‌اند. این طبقه که معمولاً به‌عنوان دیوانیان شناخته می‌شوند، نقش واسط میان شاهان با بدنۀ جامعه را بر عهده داشته‌اند و اندیشۀ آن‌ها به‌عنوان اندیشۀ ایرانشهری شهرت یافته است. در دورۀ صفویه طبقۀ دیوانیان و اهل قلم با عنوان تاجیکیه و ایرانی شهرت دارند و ایرانی بودن آن‌ها به اعتبار فارسی‌زبانی، نسب و زادبوم و حمایت از فرهنگ ایرانی است. سلوک و مشی طبقۀ تاجیکیه و اهل قلم، حریت و آزادگی، شادخواری، باطنی‌گرایی و اتصاف به کمالات اخلاقی است که مجموعاً با عنوان «وسعت مشرب» در آثار ادبی و تاریخی صفوی شناخته شده است. در این جستار سازه‌های مهم گفتمان وسعت مشرب را بیان نموده، بنیاد‌های ایرانی آن را واکاوی کرده‌ایم و با بازنگری در باورها و رفتارهای کارگزاران تاجیک دولت صفوی گفتمان وسعت مشرب را در سلوک آن‌ها بازیابی کرده‌ایم. %U https://jls.um.ac.ir/article_40191_808ee803e7dc5908e6858f47bae36775.pdf