سابقة برخی مضامین حدیقة سنایی در منابع نزدیک به وی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

چکیده

هر چند سنایی پیشرو شعر عرفانی است و نقش او در تدوین بوطیقای شعر عرفانی سرنوشت ساز است، امّا نباید از نظر دور داشت که او برآمده از دل یک سنّت ریشه دار فکری است که نشانه های زبانی آن را در مکتوبات عرفانی و کلامی پیش از وی می توان مشاهده کرد. پرسش اصلی مقاله، دقیقاً همین جا شکل می گیرد: آیا میان درون مایه های حدیقةسنایی، به عنوان نقطة عطف شعر عرفانی، با آثار عرفانی و کلامی پیش از وی شباهت ها و اشتراکاتی وجود دارد؟ برای یافتن پاسخ، ابتدا مضامین مشترک حدیقه را با آثار عرفانی و کلامی برجستة پیش از وی استخراج کرده و سپس داده های موجود را در سه سطح بررسی کرده ایم: تشبیهات، حکایت ها و مضامین مشترک دیگر. پرسش بعدی این است که آیا بر این اساس، می توان منابع احتمالی را که در شکل گیری منظومة فکری سنایی نقش داشته اند، تعیین کرد؟ بسامد تکرار نام یک اثر می تواند معیار مناسبی برای پاسخ به این پرسش باشد. بدین معنا که در بررسی منابع پیش از وی، هر چه نام اثری بیشتر تکرار شود، احتمال این که آن اثر جزء منابع فکری سنایی بوده باشد، بیشتر می شود و بالعکس. نمودار پایانی تا حدودی این مسئله را روشن می کند.
کلید واژه ها: سنایی غزنوی، حدیقه الحقیقه، بررسی مقایسه ای، منابع فکری سنایی.

عنوان مقاله [English]

The Sources of Some Ideas in Sanai’s Hadiqa Tu’l Haqiqat

نویسنده [English]

  • Sayyed Mahdi Zarghani
چکیده [English]

Though Sanai is the leader of Persian mystical poem and his role is distinguished in creating the poetics of mystical poetry, the fact that he has risen from the hert of a rooted mystical tradition, whose linguistic signs can be seen in mystic and theological works written before him. So the main question of this article is: Are there any similarities and common topics between the study of Hadiqa Tu’l Haqiqat, as the pinnacle of mystic poetry, and the mystical and theological works predating it? In order to find the answer we extracted common topics of Hadiqa Tu’l Haqiqat and exceptional mystical and theological works predating it, and then analysed the existing data in three level: similarities, tales and other common topics. The next question is: can we determine the probable sources that had an impact on Sanai’s thoughts? The more we meet the name of a certain work, it can show that the work was a source of Sanai‘s ideas, and vice versa.

Key word: Sanai, Ghaznavi, Hadiqa Tu’l Haqiqat, sources of Sanai’s ideas.

CAPTCHA Image