لیلی و مجنون قاسمی گنابادی و مقایسه با لیلی و مجنون های برجستة سدة نهم

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

• زهرا اختیاری

10.22067/jls.v43i4.10193

چکیده

قاسمی گنابادی (وفات 982) از نظیره گویان خوب نظامی است که از او هشت مثنوی در دست است. وی مثنوی لیلی ومجنون را دوبار سرود و سرایش دوم را به سال 976 به نام شاهزاده سام میرزا صفوی اختصاص داد. قاسمی علاوه بر زیبایی های ادبی و زبانی، با ابتکارات خاصِّ خویش در برخی صحنه ها بر زیبایی و جاذبة داستان افزوده است. در این مقاله، پس از معرفی منظومة لیلی ومجنون قاسمی و نقد نسخ آن، به مقایسة تشابه ها و اختلاف های این منظومه، با سه روایت دیگر سدة نهم، یعنی روایت های جامی، هاتفی و مکتبی، پرداخته شده است. قاسمی در مثنوی خویش نوآوری هایی کرده که در دیگر روایت ها دیده نمی شود؛ به طورمثال، به هنگام مکتب رفتن عرایس، می گوید: آن دو در عید برای استاد هدیه نمی بردند تا مثل دیگر کودکان تعطیل نشوند و تعطیلات را به مکتب بیایند. در روایت قاسمی، لیلی و مجنون قبل از مرگ به وصال می رسند و با هم جان می‌سپارند؛ نکته ای که در دیگر نظیره های مورد بررسی وجود ندارد. از برجستگی-های روایت قاسمی، براعت استهلال پرمعنایی است که در این منظومه آمده و از این جهت روایت قاسمی و جامی را بر نظایر خویش برتری بخشیده است.
کلیدواژه ها: لیلی ومجنون، نسخه ها، قاسمی گنابادی، جامی، مکتبی، هاتفی و مقایسه.

---

عنوان مقاله [English]

Qasemi Gonabadi’s Leyli and Majnoun, Compared to other prominent 16th century versions of Leyli and Majnoon

نویسنده [English]

• Zahra Ekhteyari

چکیده [English]

Qasemi Gonabadi, (1523-1575), a fine imitator of Nezami whose surviving book is HashtMasnavi, composed Leyli and Majnoon twice, the second one, dedicated to the Safavid prince Sam Mirza, ended in 1569. The book, in addition to its linguistic and literary beauties, shows the poet’s descriptive talent. In this paper, the writer first introduces the book and critically examines its various copies, and then compares and contrasts this version of the story with three other 16th century versions written by Jami, Hatefi and Maktabi. In his version, Qasemi has presented innovations that are not found in other versions. For example, he says that the two lovers did not bring gifts to their teacher on the festival day, so that their teacher would not dismiss them from class like other children and that they could attend school on holiday. Also, In Qasemi’s version, unlike the other versions, the two lovers meet before they die together. And yet another innovation of this version is the subtle prediction of the final event occurring in the first lines of the poem. It is these features that has made Qasemi’s version superior to the other versions.

Key words: Leyli and Majnoon, Qasemi Gonabadi, Jami, Maktabi, Hatefi