چند بُن مایه و آیین مهمّ «ازدواج» در ادب حماسی ایران(با ذکر و بررسیِ برخی نمونه‌های تطبیقی)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

چکیده

«ازدواج در شاهنامه» تا امروز موضوع پژوهشهای گوناگونی بوده امّا در بیشترِ آنها یا به بُن مایه‌ها و آیینهایِ درخور بحث توجّه نشده و یا دامنة بررسی محدود به شاهنامه و شواهد آن بوده است. در این مقاله با مطالعه در روایات حماسی ایران (شاهنامه، منظومه‌های پهلوانی و چند متن منثور) 8 نمونه از مضامین و رسوم مهمّ ازدواج معرّفی و تحلیل شده است که در آنها پهلوان یا پادشاه غالباً بیرون از سرزمین خویش همسر برمی‌گزیند (برون مرز همسری) و به همین منظور به سفر و جستجو می‌رود (سفر و جستجوی پهلوان برای همسریابی). او پس از یافتن جفت مناسب گاهی با پرهیز و مخالفت پدر دختر روبرو می‌شود (پروا و پرهیز پدر از ازدواج دختر و مرد بیگانه) و گاه نیز برای رسیدن به دلدارش در آزمونی شرکت می‌کند که دختر یا پدرش تعیین کرده اند (آزمون ازدواج). در سنّت حماسی ایران، دختر در مهرورزی و ازدواج، استقلال عمل دارد و به خواستگاری مرد مطلوب خود می‌رود (پیشگامی‌و آزادی دختر در عشق بازی و ازدواج) و مرد نیز می‌تواند با مادر، خواهر و دختر خویش ازدواج کند (آیین خویتوکدس). انداختن یا ردّ و بدل کردنِ تُرنج زرّین هم یکی دیگر از سنّتهای خواستگاری و دلدادگی است.

عنوان مقاله [English]

Some motifs and the custom of marriage in Iranian epic literature

چکیده [English]

Reasearches about ‘marriage’ in Iranian epic literature has always been limited to Shahnameh. In most of these researches, some rare but important motifs have been ignored and not been argued at all. In addition to Shahnameh, the writer of this article has studied heroic poems and some prose texts. He has chosen eight samples of the marriage custom in these texts and has analyzed them.

CAPTCHA Image