تطوّر مفهوم محاکات در نوشتارهای فلسفی ـ اسلامی (با تکیه بر آثار متّی، فارابی، ابن سینا، بغدادی، ابن رشد، خواجه نصیر و قرطاجنی)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

• سیّد مهدی زرقانی

10.22067/jls.v44i1.11682

چکیده

محاکات کلمة کلیدی در بوطیقای فلسفی است که عنصر جوهری شعر را تشکیل می دهد. مفهوم این کلمه از زمانی که در نوشتارهای ارسطو مطرح شده تا آن زمان که از طریق متّی بن یونس قنّائی وارد حوزة اسلامی شده و تا زمانی که از زیر دست فلاسفة مسلمان عبور کرده ، پیوسته در حال تغییر بوده است. مقالة حاضر، در صدد است مفهوم کلمه را از طریق بررسی پدیدار شناسانه در نوشتارهای فلسفی حوزة اسلامی بررسی نماید. منابع تحقیق از ترجمة اثر ارسطو توسط متّی بن یونس قُنّائی شروع می‌شود و به ترتیب به رساله های شعری فارابی، ابن سینا، بغدادی، ابن رشد، خواجه نصیر طوسی و حازم قرطاجنی می رسد. محورهای اصلی بحث در این مقاله عبارت است از: قلمرو معنوی محاکات، وجود تمایز و اشتراک محاکات در هنرها، محاکات در شعر، انواع محاکات شعری، اهداف محاکات شعری، محاکات شعری و قیاسات منطقی، محاکات شعری و صورت های بلاغی، محاکات و مسأله وجود، محاکات شعری و هدف تربیتی ـ اخلاقی شعر. در هر مورد به ترتیب تاریخی، نظریّات چهره های فوق را بررسی کرده ایم. قرطاجنی فیلسوف نیست، امّا از آن جا که نظریّاتش تحت تأثیر ابن سینا و فارابی قرار دارد و در پایان دورة تدوین بوطیقای فلسفی ـ اسلامی ایستاده، اثر او را هم در زمرة این تحقیق گنجاندیم.
کلیدواژه ها: نظریّة شعری فلاسفة مسلمان، بوطیقا، محاکات، شعر، هنر، فیلسوفان مسلمان.

---

عنوان مقاله [English]

Evolution of the Term "Imitation" in Philosophical-Islamic Writings

نویسنده [English]

• Sayed Mehdi Zarghani

چکیده [English]

Imitation is a keyword in philosophical poetics that is the Fundamental element of poem. Concept of this term has changed since time of Aristotle to Qonnaee and then to other Muslim philosophers. This article is seeking the concept of Imitation Through philosophical writings and with Phenomenological method. Our Resources are Poetics’Aristotle translated by Qonnaee and then epistles of Farabi, Avicenna, Baqdadi, Ibn Rushd, Nasire Toosi and Qartajeni. Subject matters in this article are: The spiritual realm of Imitation, distinctions and likenesses of Imitation in arts, Imitation in poem, kinds of versicular Imitation, purposes of versicular Imitation, versicular Imitation and logical syllogism, versicular Imitation and rhetorical Techniques and finally versicular Imitation and Ultimate moral purpose of poem. Qartajeni isn’t philosopher but his work is affected by writings of Farabi and Avicenna.

Key words: Philosophical Poetics, Imitation, Poem, Art, Muslim Philosophers.