بن مایة آیین‌های مهر و زرتشت در هفت پیکر نظامی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

دانشگاه الزهرا

چکیده

تأثیر آیین مهری و مزدیسنا در ادبیات فارسی نتیجة تأثیر آن در فرهنگ ایرانی است. نظامی، منظومه سرای برجستة ایرانی(535 – 607 هـ . ق.) هم هنگام آفرینش داستان دربارة دو پادشاه دورة ساسانی، یعنی خسرو پرویز در منظومة خسرو و شیرین و بهرام گور در منظومة هفت پیکر، از بن مایه‌های آیین‌هایی چون آیین مهری و آیین زرتشتی به صورتی استعاری و رمزی سود برده است. در این مقاله برخی از بهره وری‌های نظامی از قابلیت‌های نمادین این آیین‌ها بررسی شده است. استفاده از داستان زندگی بهرام پنجم به عنوان داستان مرکزی و هالة پرمعنای نام بهرام در آیین مهری و مزدیسنا، همچنین انتخاب گنبد و بسامد فراوان آن در این داستان که به معنی آتشگاه است، برای قصرهای هفتگانة هفت شاهدخت، اهمیّت عدد هفت در آیین‌های بهی و میترایی، همچنین مقایسة نقش هفت شاهدخت بر گنبد کاخ خورنق با نقاشی‌های مهریان بر سقف مهرابه‌ها، تطبیق هفت مرحلة آیین مهری با گذر بهرام از هفت گنبد، نمونة نشانه‌هایی از کارکرد نمادین این آیین‌ها در هفت پیکر نظامی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mithraic and Zoroastrian Motifs in Nizami`s Haft Paikar (Seven Beauties)

نویسنده [English]

  • Maryam Hosein
چکیده [English]

Mithraism and Zoroastrianism, the ancient Iranian religions, are rooted in the culture of this country; consequently, their reflections are vividly evident in Persian literature. The prominent Iranian poet Nizami Ganjavi utilized these cults allegorically and symbolically in his two prominent versified stories of Haft Paikar, and Khosro and Shirin. This paper aims at discussing the primary samples of allegorical and symbolic uses in Nizami’s Haft Paikar, a number of which are as follows: Bahram in his multiple aspects as the name of a deity in Mithraism and a king in Zoroastrianism; the frequent use of Gonbad standing for the fire temple in the story; Seven Palaces for seven Princesses; seven as a significant number in Mithraism and Zoroastrianism; the comparison of the seven princesses’ portraits on the Khovarnagh palace ceiling with the seven stars on Mithraic temples; and finally an analogy between Bahram’s passage from the first Gonbad to the seventh in Nizami’s story with the initiation rituals of going through seven steps in Mithraic tradition

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nizami
  • Haft Paikar
  • Zoroastrianism
  • Mithraism
CAPTCHA Image