بررسی صدای بلاغی در جستارهایِ شاهنامه‌پژوهیِ شاهرخ مسکوب

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

• قدسیه رضوانیان ¹
• صدیقه شریف زاده ²

¹ استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

² دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

10.22067/jls.2024.86352.1542

چکیده

جستار گونه‌ای از نثر است که به دلیل ماهیت سیال و بینابینی‌اش، ژانر ادبی تلقی نشده است؛ نوشتاری که اساس آن بر مواجهه با زندگی- البته با ژست هنری- است. جستار، از سویی حاصل دیالکتیک علم و هنر و به معنایی دیگر واسط دانش و زندگی است که هم از سبک مقاله‌های منضبط دانشگاهی و هم از نوشته‌های عامه‌پسند فاصله دارد. جستار، شکل خاصی از آزادی نوشتن است که درعین‌حال، دارای نوعی انتظام درونی و ساختاری است. برخی از جستارها به‌ویژه وقتی ادبیات را موضوع خود قرار می‌دهند از لحنی برخوردار می‌شوند که آمیزه‌ای از نگرش و سبک نویسنده است و می‌توان آن را «صدای بلاغی» نامید. این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی به بررسی نمودهای صدای بلاغی در مؤلفه‌های بوطیقایی؛ همچون نثر بودگی (زبان و فرم و خودویژگی نثر)، معاصرشوندگی، خود، انسان، زندگی و مرگ در جستارهای شاهنامه‌پژوهی شاهرخ مسکوب می‌پردازد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد مسکوب در جستارهایش با توجه به منظری که به موضوع نوشتار دارد، فرم اثرش را شکل داده و سبک نگارش و شیوه‌ بیان او در هر اثر با اثر دیگر متفاوت است؛ گوناگونی سبک و لحن در جستارهای مسکوب دلالت بر سیالیّت سبک جستار و فردیّت خلاق نویسنده در جایگاه جستارنویس دارد.

کلیدواژه‌ها

• جستار
• صدای بلاغی
• شاهنامه فردوسی
• شاهرخ مسکوب

موضوعات

• تتبعات ادبی

---

عنوان مقاله [English]

Exploring the Rhetorical Voice in Shahrokh Meskoub’s Scientific Essays on Shahnameh

نویسندگان [English]

• Ghodsieh Rezvanian ¹
• Sedighe Sharifzade ²

¹ . Professor in Persian Language and Literature, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.

² PhD in Persian Language and Literature, Mazandaran University, Babolsar, Iran.

چکیده [English]

Essay (jostar in Persian) is a prose that is not considered a literary genre due to its intermediate and indefinite nature, though it is an artistic writing based on everyday life. Essay is considered the result of the dialectic of science and art and the interface between knowledge and life, though is far from both the style of systematic academic articles and the popular writings. Essay is a special form of writing freedom that is unrestricted but holds a kind of internal order and structure. Literary essays may have a tone that can be called a rhetorical voice. Taking a descriptive-analytical approach, this study tried to find the characteristics of rhetorical voice in Shahrokh Meskoub’s essays on Shahnameh. The results showed that in his essays (formal and informal), Meskoub shaped the form of his work according to his perspective on the subject matter of writing. His writing style in each work are different from the other. The variety of style and tone in Meskoub’s essays indicates the fluidity of the essay style and the creative idiosyncrasy of the author as n essayist.

کلیدواژه‌ها [English]

• Essay
• Rhetorical Voice
• Ferdowsi’s Shahnameh
• Shahrokh Meskoub

مراجع

آدورنو، ت. (1402). «جستار به‌مثابه ‌صورت»، سیاست جستار، (م، فرهادپور.، و ص، نجفی، مترجم، ا، کمالی، گرد آورنده)، نی، صص 39-69

 اسحاق‌پور، ی. (1399). سرگذشت فکری شاهرخ مسکوب، فرهنگ جاوید.

بنوعزیزی، ع. (1400). درباره سیاست و فرهنگ، فرهنگ جاوید.

پاکدامن، ن.، و دیگران (1351). «شاهرخ مسکوب و افسانه سیاوش (گفتگو)»، مجله کتاب امروز، دفتر چهارم، صص.2‑18.

شریف‌زاده، ص.، و رضوانیان، ق. (1401) «جستار و طبقه‌بندی آن به‌مثابه ژانر»، مجله جستارهای نوین ادبی، ش 217، صص 27-47، DOI: Https://doi.org/10.22067/jls.2022.73540.1199.

 فتوحی، م. (1391). سبک‌شناسی: نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، سخن.

 فتوحی، م. (1385). بلاغت تصویر، انتشارات سخن.

 فردوسی، ا. (1965) شاهنامه، چاپ مسکو.

 کامشاد، ح. (1397). حدیث نفس (خاطرات رسته از فراموشی)، چاپ هشتم، نی.

 کسمایی، س. (1399). نقش فرم در آفرینش ادبی شاهرخ مسکوب: https://www.aasoo.org/fa/articles/2752

لوکاچ، ج. (1402). «درباره ماهیت و صورت جستار»، سیاست جستار، ( ر، رضایی، مترجم، ا، کمالی، گردآورنده)، نی.

لوکاچ، ج. (1388). جان و صورت، ( ر، رضایی، مترجم)، چاپ دوم، ماهی.

مسکوب، ش. (1399). سوگ سیاوش در مرگ و رستاخیز، چاپ نهم، خوارزمی.

مسکوب، ش. (1400). ارمغان مور، چاپ دهم، نی.

مسکوب، ش. (1396). مقدمه‌ای بر رستم و اسفندیار، امیرکبیر.

 هاشمی‌نژاد، ق. (1396). بوته بر بوته (آثار معاصران در بوتۀ نقد)، چاپ سوم، هرمس.

Brits, L. (2018). “Writer’s Voice: What Is It and How to Find Yours”, Retrieved from https://writingcooperative.com/the-writers-voice-what-is-and-how-to-find-yours-ed82f1884984.

Calvani, M. (2012). “The Difference between Style and Voice”, Retrieved from https://www.writersonthemove.com/2012/02/difference-between-style-and-voice-by.html.

Elbow, P. (2007). “Voice in Writing Again: Embracing Contraries”, University of Massachusetts, College English. 7. Retrieved from. pp:1-17.

Nordquist, R. (2018). “The Essay: History and Definition”, Retrieved from https://www.thoughtco.com/what-is-an-essay-p3-1691774.

Nordquist, R. (2020). “The Writer's Voice in Literature and Rhetoric”, Retrieved from https://www.thoughtco.com/voice-writing-1692600