طبقه‌بندی قصّه/داستانهای سنتّی فارسی(نقد و بررسی، شکل‌شناسی و گونه‌شناسی داستانهای فارسی)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

• حسن ذوالفقاری

10.22067/jls.v42i3.4194

چکیده

گونه‌شناسی موجب شناخت بهتر، کامل‌تر و دقیق‌تر هر موضوعی است و یکی از روشهای علمی به شمار می‌آید. داستانهای فارسی با تمام وسعت، اهمیّت و گذشتة آن، تاکنون طبقه‌بندی جامعی نشده است. ایراد اساسی طبقه‌بندیهای موجود، به رغم تعدّد و فراوانی، آمیختگی و دقیق نبودن آنهاست. اغلب طبقه‌بندیهای انجام شده چون از یک دیدگاه یا اعتبار خاص صورت نگرفته‌اند، موجب درهم ریختگی و آمیختگی انواع ‌داستانها شده است. این مقاله، صرفاً طبقه بندی، نقد و بررسی، شکل‌شناسی و گونه‌شناسی داستانهای سنتّی فارسی است. در اینجا پس از تبیین مسأله و پیشینة آن، آرای مهم‌ترین قصّه‌شناسان و قصّه‌پردازان ایرانی را گزارش و نقد و بررسی می‌کنیم، سپس آرای قصّه‌شناسان غیر ایرانی را بررسی و ارزیابی می‌کنیم تا وضعیّت حال را توصیف و تشریح کرده باشیم. آن‌گاه بر اساس همین طبقه‌بندیها و با دادن نظم و سامان مناسب و برخی ملاحظات و توضیحات، طبقه‌بندی جامعی را به یازده اعتبار ارائه می‌دهیم. این طبقه‌بندی نقد، تحلیل و تطبیق را در پژوهشهای داستانی کلاسیک ، سهولت می‌بخشد. یازده اعتبار پیشنهادی عبارتند از: 1.قالب، 2. ساختار روایت، 3. مضمون و درون‌مایه، 4. حوادث، 5. هدف، 6. منشأ، 7. پایان، 8. سطح ادبی، 9. قهرمانان، 10. نحوة ارائه، 11حجم.
کلید واژه‌ها: ادبیّات داستانی، طبقه‌بندی، گونه‌شناسی، قصّه، داستان، ساختار، قالب، مضمون

---

عنوان مقاله [English]

A classification of Persian traditional stories

نویسنده [English]

• Hassan Zolfaghari

چکیده [English]

In every field, typology leads to a better, more complete and more precise knowledge. In spite of the importance and extent of traditional Persian stories, there is as yet no complete classification of these stories. Most of the present classifications are imprecise, mixing the different kinds of stories. This paper merely deals with an analysis, criticism, morphology and typology of Persian traditional stories. At first, the writers survey the views of the distinguished Iranian story experts and story tellers. This is followed by an analysis of the views of non-Iranian story experts. Based on the taxonomies presented here and by giving a special organization and some explanations, the writers proceed to give a complete classification of the stories according to eleven factors. This classification is claimed to facilitate criticism, analysis and comparison in classical narrative studies. The eleven factors proposed are the following: form, narration structure, theme, events, goal, origin, the end, literary level, characters, manner of expression, and size.

Keywords: fiction, classification, typology, story, structure, form, theme, motif