سیمای شهرها و کاربری آیینی آنها در ایران باستان (بر مبنای شاهنامة فردوسی و روایات تاریخی)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

فردوسی مشهد

چکیده

در نظام فکری ایرانیان، بنا کردن شهرهای آبادان برای پادشاهان اهمیت داشته است تا آن‌جا که در کتب تاریخی، جغرافیایی و شاهنامة فردوسی، بنای شهر یا شهرهایی به پادشاهان نسبت داده شده است. بر این مبنا، با محوریت قرار دادن دو دسته از متون، یعنی متون و روایات تاریخی و جغرافیایی از یک سو و شاهنامة فردوسی، به عنوان اثری ادبی که حاوی اطلاعات ارزشمند تاریخی است، از دیگر سو کوشیدیم تا در این مقاله با جمع آوری و طبقه بندی نمونه های مختلف و تحلیل و تأمل در آنها به واکاوی الگوی حاکم بر بنای شهرها در ایران باستان بپردازیم و مشخصات بنیادی شهرها و جایگاه برجستة آن را در ذهنیت گذشتگان، توضیح و تبیین کنیم. چارچوب کلی برای بررسی این مسأله در بخش نخست تحقیق، تبیین اهمیت شهر و ساختن بناهای مختلف در نظام ذهنی گذشتگان است. در بخش دوم، کوشیده ایم تا با استخراج نمونه های مختلف، مباحث مربوط به احداث شهرها به ویژه کارکردهای آیینی شهرها، ساختار ظاهری شهرها و وجه تسمیة آنها را روشن سازیم و سپس با رویکردی مقایسه ای و با تکیه بر تفاوت روایات تاریخی و شاهنامه فردوسی، بنیادی ترین علل مؤثر در اختلاف روایات این دو دسته متون را مورد تأمل و بررسی قرار دهیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Appearance and the Traditional Functions of Cities in Ancient Iran (Based on Ferdowsi’s Shāh-nāme and Historical Documents)

نویسندگان [English]

  • Farzaneh Alavizadeh
  • Mohammad Jafar Yahaghi
چکیده [English]

In the Iranians’ system of thought, the habitable cities had such great importance that their constructions were attributed to the kings especially the Sasanians in the historical and geographical works and also in Ferdowsi’s Shāh-nāme. In the first part, this essay seeks to gather and classify various examples and analyze the construction model of cities and their specifications in ancient Iran based on two groups of sources: historical and geographical works and accounts on the one hand and Ferdowsi’s Shāh-nāme on the other. In the second part, the study intends to investigate the traditional functions, appearance and names of cities, and to mention the differences between historical accounts and Ferdowsi’s Shāh-nāme and their causes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cities
  • Specifications of cities
  • Sassanid kings
  • Ferdowsi’s Shāh-nāme
  • Significance of the names
CAPTCHA Image