مرزبان بن رستم؛ شخصیتی خیالی یا تاریخی؟ (نگاهی به نقد و نظرهای پیرامونِ نویسندة مرزبان‌نامه)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموختة دکتریِ زبان و ادبیاتِ فارسیِ دانشگاهِ سیستان و بلوچستان. مدرسِ آموزش و پرورش و دانشگاه فرهنگیانِ بوشهر

2 دانشیارِ بازنشستة گروهِ ادبیاتِ دانشگاهِ سیستان و بلوچستان

3 استادِ بازنشستة گروهِ ادبیاتِ دانشگاهِ سیستان و بلوچستان

چکیده

مرزبان‌نامه از جملة آثارِ مهمِ نثرِ مصنوع است که اسپهبَد مرزبان بنِ رستم بنِ شَروین از فرمانروایانِ آلِ باوند در اواخرِ قرنِ چهارمِ هجری آن را نوشته است. به این دلیل که در قابوس‌نامه و تاریخِ طبرستان مرزبان بنِ رستمِ بنِ شَروین نویسندة مرزبان‌نامه گفته شده؛ ولی در مرزبان‌نامة تحریرِ وراوینی نویسندة آن مرزبان بنِ شَروین آمده است و از طرفِ دیگر نسب‌نامة آلِ باوند و احوالِ مرزبان بنِ رستم / شَروین در تاریخ‌ها و تذکره‌ها به روشنی نیامده است؛ در بینِ پژوهشگران بحثِ درازدامنی در خصوصِ نویسندة مرزبان‌نامه وجود دارد. گروهی بر این باورند که مرزبان بنِ رستم نویسندة کتاب است و گروهی دیگر مرزبان بنِ شَروین را نویسندة آن می‌دانند. حتّی برخی نویسنده و مترجمِ مرزبان‌نامه را برساخته و جعلی دانسته‌اند. فارغ از اینها، دیدگاه‌های متفاوتی نیز در موردِ زبانِ نخستینِ اثر مبنی بر اینکه طبری یا فارسی دری بوده است؛ می‌بینیم. پژوهشِ حاضر پس از بررسی دیدگاه‌های گوناگون و بحث در این مورد؛ نشان می‌دهد که احتمالاً مرزبان بنِ رستم بنِ شَروین این کتاب را که دویست سال پیش از او مرزبان پسر شَروین بن سهراب (پنجمین فرمانروای کیوسیانِ آلِ باوند) به زبانِ طبری نوشته بوده، به فارسی دری ساده برگردانده و دویست سال پس از وی سعدالدّینِ وراوینی آن را به فارسی دری مصنوع تحریر کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Marzban Ibin Rostam: A Fictional or Historical Character? (a View at the Criticism and Opinions Surrounding the author of Marzbannameh)

نویسندگان [English]

  • Yaghoub Fouladi 1
  • Mohammad Barani 2
  • maryam khalili Jahantigh 3
1 Bushehr Cultural University
2 University of Sistan and Balouchestan
3 University of Sistan and Balouchestan
چکیده [English]

Marzbannameh is one of the important works of artificial prose written by Espahbad Marzban Ibin Rostam Ibin Sharwin, one of the rulers of Bavand clan, in the late 4th century of Hijri. This is because in Qaboosnameh and the history of Tabaristan, Marzban Ibin Rostam Ibin Sharvin is said to be the author of Marzbannameh; However, in the Marzbannameh written by Varavini, it is written by Marzban Ibin Sharvin, and on the other hand, the genealogy of the Bavand family and the status of Marzban Ibin Rostam / Sharvin are not clear in the histories and records. There is a long debate among researchers about the author of Marzbannameh. A group believes that Marzban Ibin Rostam is the author of the book, and another group considers Marzban Ibin Sharvin as its author. Some even made up the author and translator of Marzbannameh and considered it fake. Apart from these, there are also different views about the first language of the work, that it was Tabari or Dari Persian. The present research after examining various viewpoints and discussing this matter; It shows that probably Marzban Ibin Rostam Ibin Sharvin wrote this book in Tabari language two hundred years before Marzban (the son of Sharvin, the fifth ruler of the Kyosians of the Bavand clan), translated it into simple Dari Persian, and two hundred years later It was written by Saad al-Din Waravini in Dari Farsi.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Marzbannameh
  • Al-e Bavand
  • Mazarban Ibin Rostam
  • Marzban Ibin Sherwin
CAPTCHA Image