معنی بر ره رمز (تأویل و تفسیر اسطوره ها و رویکرد مطهّر بن طاهر مقدسی به اساطیر ایرانی در کتاب آفرینش و تاریخ)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

جستار حاضر در دو بخش تنظیم شده است: بخش نخست نگاهی مختصر به تاریخ تأویل و تفسیر اساطیر است و بخش دوم، به مسألۀ تأویل و تفسیر اساطیر ایرانی در کتاب آفرینش و تاریخ اثر مطهر بن طاهر مقدسی اختصاص یافته است. با پیدایش علوم و ظهور ادیان تک خدایی، اساطیر رو به زوال رفتند. دانشمندان آن‌ها را دروغ نامیدند و دین ورزان کفر و شرک. نخستین هجوم ها به اساطیر در قالب تأویل آن‌ها صورت گرفت. تأویل اساطیر هم از سوی مخالفان اساطیر به عنوان نخستین مرحله برای نابود کردن آن‌ها و هم از سوی باورمندان به اسطوره ها برای تطبیق دادن آن‌ها با باورهای علمی و نظام های عقیدتی جدید صورت گرفته است. در بخش نخست این جستار، به تأویل، تاریخچه، شیوه ها و اسباب کلّی آن پرداخته شده است. نهضت فرهنگی شعوبیه، با هدف احیای فرهنگ ایرانی در قرن چهارم به اوج خود رسید. از جمله فعالیت های شعوبی گردآوری و تنظیم تاریخ ملّی ایران بود که بعضاً شامل اساطیر، موجودات و کردارهای شگفت بود؛ عده ای از شعوبیه برای جلوگیری از ردّ و انکار آن‌ها از سوی معاندان به تأویل و تفسیر اساطیر و خوارق عادات پرداختند. مقدسی مؤلّف کتاب آفرینش و تاریخ (البدأ و التاریخ) نخستین کسی است که با هدف حفظ و گسترش فرهنگ ایرانی به شیوه ای خاص دست به تأویل اساطیر برده است. در بخش دوم این جستار، ضمن اشاره به زمینه های فرهنگی و اجتماعی مساعد برای تأویل در قرن چهارم، به بررسی نوع و شیوۀ تأویل-گری های مقدسی از اساطیر ایرانی پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Unraveling the Symbols: Interpretation and Justification of Iranian Myths in Motahhar ben Tahir el-Maqdisi’s Afarinesh va Tarikh

نویسنده [English]

  • Mahmoud Hassanabadi
چکیده [English]

The present article, first, gives a brief account of hermeneutics, its history, and its methods. Then, the focus is directed to the interpretations and justifications of the Iranian myths as they appear in Motahhar ben Tahir’s work Afarinesh va Tarikh (i.e. Genesis and History). Science and religion are two powerful opponents of myths. After the development of science and the emergence of monotheistic religions, myths were declining. Scientists refuted them and the men of religion considered them as heresy. The first attacks against myths took place in the form of interpretation. The interpretation of myths has been done by two parties: the opponents of myths who aimed to destroy them and the believers who meant to adapt them to the new scientific systems and religious beliefs. With the revival of the Persian culture, the Iranian cultural movement (i.e. Shu'ubiyyah) reached its climax in the 4th century A.H. One of their missions was to collect and arrange Iranian national history which included myths and the accounts of extraordinary creatures and deeds. To prevent the denial of the myths by the opponents, some of the Shu'ubi scholars began interpreting and justifying them. Motahhar ben Tahir, author of Afarinesh va Tarikh, was the first who, with the aim of preserving and developing Iranian culture, interpreted myths with his own specific methods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • interpretation
  • justification
  • Myth
  • Iranian mythology
  • Motahhar ben Tahir
  • the Shahnameh
  • Afarinesh va Tarikh
  • Abu Mansuri Shahnameh
CAPTCHA Image