اساطیر یونانی در شعر معاصر ایران (بازتاب اسطوره‌‌های یونانی در شعر شاعران معاصر ایران)

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گلستان

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه گلستان

چکیده

آشنایی ایرانیان با اساطیر یونانی پیشینۀ چندانی ندارد. اگر چند موردِ استثنائی در آثار گذشتگان (مانند اشارۀ خواجه‌نصیرالدین طوسی به اسطورۀ سیزیف) را نادیده بگیریم، آنگاه می‌‌توان ادعا کرد که آشنایی ایرانیان با اساطیر یونانی محدود به دورۀ معاصر است. در این دوره است که نام بسیاری از شخصیت‌‌های اساطیری در آثار روشنفکران ایرانی از آقاخان کرمانی تا علی شریعتی به چشم می‌‌خورد و این روشنفکران از اساطیر یونانی برای تبیین اندیشه‌‌های خود استفاده می‌‌کنند. همچون روشنفکران، شاعران معاصر (شاملو، آتشی، نادرپور، م. آزاد و...) نیز به اسطوره‌‌های یونانی توجه داشته، به اشکال گوناگون از آن‌ها الهام گرفته‌‌اند. از میان انبوه اساطیر یونانی، اسطورۀ پرومته، سیزیف، ایکار و آشیل بیشترین توجه شاعران معاصر را به خود برانگیخته و الهام‌بخش آنان بوده‌‌اند. توجه شاعرانی چون شاملو و م. آزاد به پرومته به دلیل تشابه رسالت شاعرانِ معاصر (آگاهی‌‌بخشی به تودۀ مردم) با این اسطوره بوده است؛ همچنان که پرومته آتش (نماد آگاهی) را از خدایان می‌‌رباید و به آدمیان می‌‌دهد، شاعران معاصر نیز رسالت خود را آگاهی بخشی به جامعه و تودۀ مردم می‌‌دانسته‌‌اند؛ امری که گاه حتی سبب همذات‌‌پنداری برخی از شاعران با پرومته شده است. اسطورۀ سیزیف و ایکار یکسان نیستند و تفاوت‌‌هایی میان آن‌ها وجود دارد؛ اما شاعران معاصر آن‌ها را نمادِ شکست پس از پیروزی گرفته‌‌اند. در شعر شاعران معاصر این دو شخصیت اسطوره‌‌ای استعاره‌‌ای از تحولات تاریخ ایران معاصر ـ که تاریخ پیروزی و شکست‌‌های پیاپی است ـ بوده است. برخلاف اسطورۀ پرومته، سیزیف و ایکار، زیبایی اسطورۀ آشیل اصلی‌‌ترین علت توجه شاعرانی چون شاملو به آن بوده است و نه چیز دیگر.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Greek Mythology in Contemporary Iranian poetry (Reflection of Greek Myths in the Contemporary Iranian Poems)

نویسندگان [English]

  • Issa Amankhani 1
  • Arezoo Saburiyan 2
1 Associate Professor in Persian Language and Literature, University of Golestan Gorgan, Gorgan, Iran
2 MA in Persian in Persian Language and Literature, University of Golestan Gorgan, Gorgan, Iran
چکیده [English]

The familiarity of Iranians with Greek myths is not so long. If we put aside a few exceptional cases of the past (such as Khajeh Nasiroddin Tusi's mentioning the myth of Sisyphus), we can say that Iranians' familiarity with Greek myths is limited to the contemporary period. It is in the contemporary era that the names of many mythological characters appear in the works of Iranian intellectuals, including Aga Khan Kermani and Ali Shariati. The intellectuals use Greek mythology to explain their thoughts. Likewise, contemporary poets (e.g., Shamlou, Atashi, Naderpour, and M. Azad) paid attention to Greek myths and were inspired by them in various ways. Among the Greek myths, the myth of Prometheus, Sisyphus, Icarus and Achilles have attracted the most attention of contemporary poets and inspired them. Poets like Shamlu and M. Azad took turned to Prometheus due to the similarity of contemporary poets’ mission (informing the mass of people) with this myth; Just as Prometheus steals the fire (the symbol of knowledge) from the gods and gives it to the people, these poets also consider it their mission to bring awareness to the society and the mass of people. This has sometimes even made some poets to identify with Prometheus. The myth of Sisyphus and Icarus are not the same and there are differences between them, but contemporary poets have taken them as symbols of failure after victory. In contemporary poetry, the two mythical characters have been a metaphor for the developments in the history of contemporary Iran, which is a history of successive victories and defeats. Unlike Prometheus, Sisyphus and Icarus, the beauty of the myth of Achilles was the main reason the poets, like Shamlu, paid attention to it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contemporary Poetry
  • Greek Mythology
  • Prometheus
  • Sisyphus
  • Icarus
  • Achilles
ـ آبادیان، حسین. (1400). معماران نظری حکومت خودکامه (1350-1290)، تهران: موسسۀ مطالعات و پژوهش‌‌های سیاسی.
- آتشی، منوچهر. (1390). مجموعۀ اشعار. تهران: نگاه.
ـ آقاخان کرمانی. (بی‌‌تا). صد خطابه. به ویراستاری محمدجعفر محجوب. بی‌‌جا. شرکت کتاب.
ـ آیدنلو، سجاد. (1386). نادرترین تلمیحات حماسی ـ اساطیری در شعر پارسی. در: نارسیده ترنج. اصفهان: نقش مانا.
- اخوان ثالث، مهدی. (1391). زمستان. تهران: زمستان.
ـ امن‌‌خانی، عیسی. (1392). اگزیستانسیالیسم و ادبیات معاصر ایران. تهران: علم.
ـ تقی زاده، سید حسن. (1379). اخذ تمدن خارجی. به کوشش عزیزالله علیزاده. تهران: فردوس.
- دزفولیان، کاظم و معصومه طالبی. (1389). مقایسۀ اساطیر یونان و ایران بر پایۀ اندیشه‌‌های باختین. ادبیات تطبیقی. سال دوم. شمارۀ سوم.
ـ رادیش، ایریس. (1394). کامو: آرمان سادگی (زندگی نامه). ترجمۀ مهشید میر معزی. تهران: ثالث.
- رحیمی، مصطفی. (1340). تقدیر. سخن. سال دوازدهم. شمارۀ هشتم.
ـ رضایی دشت ارژنه، محمود و همکاران. (1394). بررسی بازتاب اساطیر یونان در آثار نظامی گنجوی. پژوهش‌‌های ادبیات تطبیقی. دورۀ سوم. شمارۀ اول.
ـ زینی‌‌وند، تورج و همکاران. (1392). بررسی تطبیقی بازآفرینی اسطورۀ پرومته در شعر معاصر عربی و فارسی»
کاوش نامۀ ادبیات تطبیقی. سال سوم. شمارۀ دهم.
- ژیران، فلیکس. (1394). اساطیر یونان. ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل پور. تهران: نشر مکتوب.
ـ سلطان پور، سعید. (بی‌‌تا). نوعی از هنر، نوعی از اندیشه. بی‌‌جا.
- شاملو، احمد. (1392). مجموعۀ آثار (دفتر یکم: شعرها). تهران: نگاه.
ـ شاملو، احمد. (1385). دربارۀ هنر و ادبیات: گفت و شنودی با احمد شاملو. به کوشش ناصر حریری. تهران: نگاه.
ـ شریعتی، علی. (1390). علی: مجموعه آثار شمارۀ 26. تهران: موسسۀ بنیاد فرهنگی دکتر علی شریعتی مزینانی.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1390). هزارۀ دوم آهوی کوهی. تهران: سخن.
ـ کاپلستون، فردریک چارلز. (1388). تاریخ فلسفه: از اوکام تا سوئارس. جلد سوم. ترجمۀ ابراهیم دادجو. تهران: علمی و فرهنگی.
ـ کامو، آلبر. (1384). افسانۀ سیزیف. ترجمۀ محمود سلطانیه. تهران: جامی.
ـ کمبر، ریچارد. (1385). فلسفۀ کامو. ترجمۀ خشایار دیهیمی. تهران: طرح نو.
- گریمال، پیر. (2536). فرهنگ اساطیر یونان و روم. ترجمۀ احمد بهمنش. جلد اول و دوم. تهران: امیرکبیر.
- م. آزاد. (1391). محمود. مجموعۀاشعار. تهران: نگاه.
- مصدق، حمید. (1391). مجموعۀ اشعار. تهران: نگاه.
ـ ملایی توانی، علیرضا. (1381). مشروطه و جمهوری: ریشه‌‌های نابسامانی نظم دموکراتیک در ایران (1305 -1284). تهران: گستره.
- نادرپور، نادر. (1392). مجموعۀ اشعار. تهران: نگاه.
- نصیرالدین طوسی، محمد‌‌بن محمد. (1391). اخلاق ناصری. به تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری. تهران: خوارزمی.
CAPTCHA Image