پیشینة بن مایة «گِل انسانی» شعر خیّامی در منظومه های کلاسیک جهان

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

• میرجلال الدین کزّازی
• ناصر نیکوبخت
• رامون گاژا

10.22067/jls.v42i3.4192

چکیده

«گِل انسانی» از بن مایه های اساسی شعر خیّامی است که با بسامد و تعابیر فراوان در اشعار منتسب به خیّام دیده می شود. تصویر سازیها، مضمون آفرینیها و ابراز دیدگاههای فلسفی در خصوص منشأ وجودی آدمی (آغاز آفرینش، مرگ، مسائل بعد از مرگ) جوهرة اصلی این گونه ابیات را تشکیل می دهد. آیا آنچه خیّام در موضوع فلسفة آفرینش به تصویر کشیده است، اصیل و ابتکاری است و یا در تاریخ فلسفة ملل به ویژه در میراث مکتوب بازمانده از شعرهای کهن بشری سابقه داشته است؟ چرا در حوزة نقد ادبی ایران، به اشعاری که در آنها به معمّای آفرینش آدمی اشاره شده، اشعار خیّامی گفته اند؟ این مقاله سیری در گزیدة شعر مصری باستان، اکدی، عبری، یونانی، لاتینی، عربی و فارسی در موضوع مذکور با تکیه بر شعر خیّام است.
کلیدواژه ‌ها: خیّام، شعر خیّامی، گِل انسانی، فلسفة خلقت، مرگ.

---

عنوان مقاله [English]

of the articlesPrecedent of the Khayyamian motif of the human mudin the world classical poetry

نویسندگان [English]

• Mir Jallaloddin Kazzazi
• Naser Nikoubakht
• Ramon Gaja

چکیده [English]

The “human mud” is one of the motifs of the poetry attributed to Khayyam. The imagery, concepts and philosophical thoughts about the human being's origin (creation, death, life after death) form the essence of this poetry. Are the Khayyam's quatrains about creation original and new? Or do they have a precedent in the ancient world poetry? Why does the Iranian literary criticism claim that this sort of poetry about the mystrey of human creation is Khayyamian? This paper explores the concept of the human mud in the ancient Egyptian, Accadian, Hebrew, Greek, Latin, Arab, and Persian potery.

Keywords: Khayyam, human mud, philosophia perennis, death