بررسی شیوه‌های شخصیّت‌پردازی نظامی گنجوی با تکیه بر سه شخصیّت خسرو، بهرام و اسکندر

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

• اسما حسینی مقدم
• مریم صالحی نیا
• محمّد جواد مهدوی

دانشگاه فردوسی مشهد

10.22067/jls.v47i2.19616

چکیده

منظومه‌های داستانی نظامی از حیث وجود شخصیّت‌های قوی و ماندگار برجستگی قابل توجّهی دارند. هدف این پژوهش بررسی شیوه‌هایی است که نظامی در شخصیّت‌پردازی به کار گرفته است. بدین ‌منظور سه تن از شخصیّت‌های داستانی او (خسرو، بهرام و اسکندر) که در مقام شهریاری نقطة اشتراک دارند، انتخاب شده‌اند. این پژوهش که به دو روش توصیفی و آماری انجام گرفته، نشان می‌دهد که نظامی بر خلاف بسیاری از داستان‌پردازان کلاسیک از روش نمایش غیرمستقیم بیشتر از تعریف مستقیم بهره برده است و روش‌های مورد استفادة او در پرداخت شخصیّت‌ها با خلق و خوی شخصیّت و موضوع داستان رابطة مستقیم دارد. نظامی در کار خود روند رو به پیشرفتی داشته و کامل‌ترین الگوی شخصیّت‌پردازی را در منظومة شرفنامه نشان داده است.

کلیدواژه‌ها

• نظامی
• شخصیّت‌پردازی
• خسرو
• بهرام
• اسکندر

---

عنوان مقاله [English]

Analyzing Nezami’s Methods in Characterizing Khosrow, Bahram, and Alexander

نویسندگان [English]

• Asma Hosseini Moghadam
• Maryam Maryam Salehinia
• Mohammad Javad Mahdavi

Ferdowsi University of Mashhad

چکیده [English]

Nezami’s narratives-in-verse are of high importance for their monumental and eminent characters. This study intends to analyze the methods applied by Nezami while characterization. Accordingly, three of his fictional characters are chosen to be studied, including: Khosrow, Bahram and Alexander who are all alike in the case of being kings. According to this study which has applied descriptive and statistical methods, it is shown that Nezami, unlike the many classic story-tellers, has utilized the indirect presentation much more than the direct definition and his own methods of characterization has a direct correlation with the temper and moods of his characters. Nezami had a constant progress in the field of characterization and his most perfect characterization can be found in Sharafname.

کلیدواژه‌ها [English]

• Nezami
• characterization
• Khosrow
• Bahram
• Alexander

مراجع

احمدنژاد، کامل. (1369). تحلیل آثار نظامی. تهران: علمی.

اخوّت، احمد. (1371). دستور زبان داستان. تهران: فردا.

براهنی، رضا. (1362). قصّه‌نویسی. تهران: نو.

بری، مایکل. (1385). تفسیر مایکل بری بر هفت پیکر نظامی. ترجمة جلال علوی نیا. تهران: نی.

بیگدلی، غلامحسین. (1369). چهرة اسکندر در شاهنامة فردوسی و اسکندرنامة نظامی. تهران: آفرینش.

ثروت، منصور. (1381). یادگار گنبد دوّار. تهران: امیرکبیر.

حمیدیان، سعید. (1369). آرمانشهر زیبایی: گفتارهایی در شیوة بیان نظامی. تهران: قطره.

ریاحی، لیلا. (1385). قهرمانان خسرو و شیرین. تهران: امیرکبیر.

زرّین‌کوب، عبدالحسین. (1372). پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد. تهران: سخن.

نظامی گنجه‌ای. (1386 الف). خسرو و شیرین. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.

نظامی گنجه‌ای. (1386 ب). شرفنامه. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.

نظامی گنجه‌ای. (1387 الف). اقبالنامه. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.

نظامی گنجه‌ای. (1387 ب). هفت‌پیکر. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.

یاوری، حورا. (1374). روانکاوی و ادبیات: دو متن، دو انسان، دو جهان از بهرام گور تا راوی بوف کور. تهران: تاریخ ایران.

Abrams, Meyer Howard and Galt Harpham, Geoffrey. (2009). A Glossary of literary Terms. Wadsworth Cengage Learning.

Card, Orson Scott. (1999). Characters and Viewpoint. Writer’s Digest Book: Cincinnati, Ohio.

Kress, Nancy. (2004). Dynamic Characters. Writer’s Digest Book: Cincinnati, Ohio.

Rimmon-Kenan, Shlomith. (2005). Narrative Fiction: Contemporary Poetics. 2ndedition. Routledge.

Toolan, Michael J. (2001). Narrative: A critical linguistic introduction. 2ndedition. Routledge.