بررسی تأثیر شاهنامه در امثال فارسی بر پایۀ امثال‌و‌حکم دهخدا*

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

فردوسی مشهد

چکیده

شاهنامة فردوسی به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردی چون اشتمال بر تاریخ و فرهنگ دیرینه و پرافتخار ایران زمین، توجه همة طبقات مردم ایران از جمله عوام را به خود جلب کرده است. یکی از نمودهای توجه عوام به شاهنامه را می‌توان در امثال رایج در بین آن‌ها مشاهده کرد. مصراع ها، ابیات و مضامینی از شاهنامه که به عنوان مَثَل بر سر زبان‌ها افتاده یا مثل‌هایی که حول داستان‌ها، شخصیت‌ها، سراینده و خود واژة شاهنامه شکل گرفته است، از نفوذ گسترده و عمیق شاهنامه در «حکمت توده» حکایت دارد. هدف این مقاله بررسی نقش و سهم فردوسی و شاهنامه در مثل های فارسی موجود در امثال و حکم دهخدا و کندوکاو در این مثل-هاست. برای این منظور با دو رویکرد اثرمحور و مثل محور به بررسی امثال مأخوذ از شاهنامه پرداخته و این امثال را از لحاظ گونه شناسی و موضوعی مورد بررسی قرار داده ایم. در پایان نیز به بررسی دلایل فراوانی امثال و حکم مأخوذ از شاهنامه و تفکیک مثل ها و ارسال المثل های شاهنامه پرداخته ایم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the Influence of the Shahnameh on Persian Proverbs in Dehkhoda’s Amsal-o-Hekam

نویسندگان [English]

  • Abbass Vaezzadeh
  • Mahammad jafar Yahaghi
چکیده [English]

Due to its unique features derived from ancient Iranian history and culture, Ferdowsi’s Shahnameh has captured the attention of all Iranian social classes including the folk. The interest of the folk in the Shahnameh can be witnessed in the common proverbs they use. The hemistiches, couplets and themes of this great masterpiece used as proverbs, or the proverbs including allusions to the epic stories and characters as well as the very word “Shahnameh” and the poet himself all bespeak its widespread and profound influence on the Iranian folklore. The aim of this article is to investigate the role and contribution of Ferdowsi’s Shahnameh to Persian proverbs as they appear in Dehkhoda’s Amsal-o-Hekam (i.e. Proverbs and Aphorisms) and to further examine such proverbs. For this purpose, proverbs derived from the Shahnameh are considered in terms of typology and themes using work-based and proverb-based approaches. Finally, it has been considered why there are so many proverbs and paroemiac verses in Dehkhoda’s Amsal-o-Hekam derived from the Shahnameh.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shahnameh
  • Amsal-o-Hekam
  • proverb
  • proverb genres
  • proverb themes
CAPTCHA Image