Marzban ibn Rostam; A Fictional or Historical Character? (A View at the Criticism and Opinions on the Author of Marzbannameh)

Document Type : Research Article

Authors

• Yaghoub Fouladi ¹
• Mohammad Barani ²
• Maryam Khalili Jahantigh ³

¹ . PhD in Persian Language and Literature, University of Sistan and Baluchistan, Zahedan, Iran.

² Retired Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Sistan and Baluchistan, Zahedan, Iran.

³ Retired Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Sistan and Baluchistan, Zahedan, Iran.

10.22067/jls.2024.86220.1538

Abstract

Marzbannameh is one of the important works of elegant prose written by Espahbad Marzban ibn Rostam ibn Sharvin, one of the rulers of Bavand clan, in the late 4th century of Hijri. This is because in Qabousnameh and the History of Tabaristan, Marzban ibn Rostam ibn Sharvin is said to be the author of Marzbannameh; However, in the Marzbannameh written by Varavini, it is written by Marzban ibn Sharvin, and on the other hand, the genealogy of the Bavand family and the status of Marzban ibn Rostam/Sharvin are not clear in the histories and records. There is a long debate among researchers about the author of Marzbannameh. A group believes that Marzban ibn Rostam is the author of the book, and another group considers Marzban ibn Sharvin as its author. Some even think that the author and translator of Marzbannameh is fake. Apart from these, there are also different views about the first language of the work, that it, wether it was Tabari or Dari Persian. Examining various viewpoints and discussing this matter, this study showed that probably Marzban ibn Rostam ibn Sharvin wrote this book in Tabari language two hundred years before Marzban (the son of Sharvin, the fifth ruler of the Kawusians of the Bavand family), translated it into simple Dari Persian, and two hundred years later, it was written by Sa’ad al-Din varavini in Dari Farsi.

Keywords

• Marzbannameh
• Ale Bavand
• Mazarban ibn Rostam
• Marzban ibn Sharvin

Main Subjects

• Literary Studies

---

References

ابنِ اسفندیار، ب. (1389). تاریخِ طبرستان، تصحیحِ عباس اقبال آشتیانی. اساطیر.

اِته، ه. (2536). تاریخِ ادبیاتِ فارسی. ترجمۀ صادق رضازادۀ شفق. بنگاهِ ترجمه و نشرِ کتاب.

افراسیابی، غ. (1382). نکته‌هایی تازه پیرامونِ تألیف، ترجمه و تحریرِ روضه‌العقولِ محمّد غازی مَلَطَیوی و مرزبان‌نامۀ سعدالدّین وراوینی. آینۀ میراث، ۱(21)، ۵-۳۱.

بررزگر، ا. (1380). تاریخِ تبرستان (جلدِ سوم: دانشورانِ تپوری). تصحیح و پژوهشِ محمّد شکری فومنی. رسانش.

برُون، ا. (1335). تاریخِ ادبی ایران. ج. ۱. ترجمه و تحشیه و تعلیق از علی پاشا صالح. ابن سینا.

بهار، م. (1373). سبک‌شناسی (تاریخ تطور نثر فارسی). ج. 3. امیرکبیر.

بیرونی، ا. (1398). آثارالباقیه: از مردمانِ گذشته. ترجمه و تعلیق پرویز سپیتمان (اذکایی). علمی.

پورعظیمی، س.، و منصوری، م. (1402). گزارش کهن­ترین دستنویس مرزبان­نامه. جستارهای نوین ادبی، ۵۶(۳)، ۲۵-۵۸. http://doi.org/10.22067/jls.2023.83896.1483

خطیب رهبر، خ. (1389)، پیشگفتارِ مرزبان‌نامه. صفی‌علیشاه.

دهخدا، ع. (1373). لغتنامه. ج. ۱۲. انتشارات دانشگاه تهران.

رازپوش، ش. (1375). باوندیان. در دانشنامۀ جهانِ اسلام (زیرِ نظرِ محمّدکاظم موسوی بجنوردی، ج. ۲، صص. ۱۲۰‑‏۱۳۲). مرکزِ دایره‌المعارفِ بزرگِ اسلامی.

رضایی، م. (1389). مرزبان‌نامه یادگاری از ایرانِ ساسانی. پژوهشنامۀ زبان و ادب فارسی (گوهرِ گویا)، ۴(۱)، ۴۷-۶۸.

روشن، م. (1376). مقدمۀ مرزبان‌نامه. اساطیر.

ریپکا، ی.، و دیگران. (1381). تاریخِ ادبیاتِ ایران (از دورانِ باستان تا قاجاریه). ترجمۀ عیسی شهابی. علمی و فرهنگی.

زرقانی، م. (1390). تاریخِ ادبی ایران و قلمرو زبانِ فارسی: تطور و دگردیسی ژانرها تا میانۀ سدۀ پنجم. سخن.

زرّین‌کوب، ع. (1384). تاریخِ مردمِ ایران. ج 2: از پایانِ ساسانیان تا پایانِ آلِ بویه. امیرکبیر.

سپیتمان (اذکایی)، پ. (1398). تعلیقاتِ آثارالباقیه: از مردمانِ گذشته. ترجمه و تعلیق پرویز سپیتمان (اذکایی). علمی.

سجّادی، ص. (1376). آلِ باوند. در دایره‌المعارفِ بزرگ اسلامی (زیرِ نظرِ محمّدکاظم موسوی بجنوردی، ج. ۱). مرکزِ دایرة‌المعارفِ بزرگِ اسلامی.

صفا، ذ. (1369). تاریخ ادبیات در ایران، ج. 1. فردوس.

صفا، ذ. (1369). تاریخ ادبیات در ایران، ج. 2. فردوس.

عنصرالمعالی، ک. (1385). قابوس­نامه. به اهتمام و تصحیحِ غلامحسین یوسفی. علمی و فرهنگی.

فولادی، ی.، بارانی، م.، و خلیلی جهانتیغ، م. (1399، الف). مسئلۀ دیوِ گاوپای و دانای دینی مرزبان‌نامه. جُستارهای نوینِ ادبی، ۵۳(۲)، ۶۹-۸۴. http://doi.org/10.22067/jls.v53i3.87343

فولادی، ی.، بارانی، م.، و خلیلی جهانتیغ، م. (1399، ب). مقایسۀ ساختارِ مرزبان­نامه و کلیله­ودمنه (با تکیه بر نمودِ اندیشۀ هند و ایرانِ باستان). مطالعاتِ شبه قاره، ۱۲(38)، ۱۷۷-۱۹۴.http://doi.org/10.22111/jsr.2020.5243

فولادی، ی. (1401). یکی نامه بود از گَهِ باستان (بررسی روایت­های ملّیِ مرزبان‌نامه). پاژ، ۲۲(46)، ۸-۲۴.

قزوینی، م. (1363). مقدمۀ مرزبان­نامه. اصلاح و ترجمۀ سعدالدینِ وراوینی، به تصحیح و تحشیۀ محمّدبن عبدالوهّاب قزوینی. کتابفروشی فروغی.

کریستن‌سن، آ. (1382). ایران در زمانِ ساسانیان. ترجمۀ غلامرضا رشید یاسمی. ساحل.

مجتبایی، ف. (1390). چند نکته دربارۀ مرزبان‌نامه: مصنّف و زبانِ اصلی آن. نامۀ پژوهشی ادبیات و عرفان، ۱۱(۳۳)، ۱۷۷‑‏۱۸۸.

مجتبایی، ف. (1393). مقدمۀ مرزبان­نامۀ بزرگ (روضه­الغقول). خوارزمی.

مجتبایی، ف. (1396). مرزبان‌نامه. در دانشنامۀ زبان و ادبِ فارسی (به سرپرستی اسماعیل سعادت، ج. 5، صص. ۸۱۵-‍‏۸۱۸). فرهنگستانِ زبان و ادبِ فارسی.

مرزبان­بنِ رستم­بنِ شروین. (1389). مرزبان­نامه. اصلاح و تحریرِ سعدالدّینِ وراوینی، به کوششِ خلیل خطیب رهبر. صفی‌علیشاه.

مرعشی، ظ. (1345). تاریخِ طبرستان و رویان و مازندران. مقدمۀ محمّدجواد مشکور، به کوششِ محمّدحسین تسبیحی. مؤسسۀ مطبوعاتی شرق.

مصاحب، غ. (1381). دایره‌المعارفِ فارسی. ج. ۱. امیرکبیر.

معین، م. (1324). یوشت فریان و مرزبان‌نامه. مجلس.

مَلَطیوی، م. (1393). مرزبان­نامۀ بزرگ (روضة­الغقول). به تصحیحِ فتح‌اللّٰه مجتبایی و غلامعلی آریا. خوارزمی.

نظامی عروضی سمرقندی، ا. (1331). چهار مقاله. به تصحیح و اهتمامِ محمّد قزوینی و به کوششِ محمّد معین. ارمغان.

نظری، ج. (1379). اصلِ مرزبان‌نامه و مؤلفِ آن. مجلۀ علومِ انسانی دانشگاهِ سیستان و بلوچستان، ۶(۱۱)، ۱۷۳-۱۸۲.

نفیسی، س. (1363). تاریخِ نظم و نثر در ایران و در زبانِ فارسی، ج. 1. فروغی.

نوری خوش‌رودباری، م.، و جعفری، س. (1399). جستاری در شناختِ مؤلفِ راستینِ مرزبان‌نامۀ تبری. تاریخِ ادبیات، ۱۳(۱)، ۱۸۹-۲۰۱. http://doi.org/10.48308/hlit.2020.98955