درآمدی بر ادب حماسی و پهلوانی کُردی با تکیه بر شاهنامة کُردی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

چکیده

مقالة حاضر با کاوش چند سویه‌، سعی در تعریف و تحدید منظومه‌هایی حماسی و پهلوانی‌ را دارد که عموماً زیر نام شاهنامة کردی شناخته شده‌اند؛ منظومه‌هایی که ریشه در اسطوره دارند و در بر دارند‌ة باورها و پنداشته‌های جمعی زاگرس نشینان از بن تاریخ تاکنون هستند. طرح تفاوت بن‌‌مایه‌های اسطوره‌ای در غرب و شرق ایران، محقّق را به کاوش در اندیشه و جهان‌بینی شاهنامة کردی واداشته است. نتیجة آن به دست آمدن یک طبقه‌بندی است که تا حدودی به اصالت سنجی قیاسی شاهنامة کردی در تناسب با شاهنامة فردوسی کمک می‌کند. سپس به ساختار وزنی و زبانی منظومه‌های کردی اشاره و سعی شده است با ارائة نمونه‌هایی به تبیین مفهوم زبان ادبی کردی-گورانی- بپردازیم. بحث سرچشمه‌های روایت شاهنامة کردی منجر به ورود به بحث در فرهنگ و ادب شفاهی شده است. در این بخش به چگونگی ظهور دست‌نویس‌ها در میان شاهنامه‌خوانان و شیوه‌های اجرای نقل پرداخته‌ایم. در پایان به این نتیجه رسیده‌ایم که شاهنامة کردی متنی اصیل و متعلّق به حوزة فرهنگی زاگرس است که بر اثر قرار نگرفتن در گفتمان رسمی ادبی کشور و به تأثیر از تنوّع شدید فرق مذهبی پس از اسلام و آیین‌های به جاماندة کهن ایرانی این سرزمین ، دست‌خوش دگرگونی و دگردیسی شده‌ است
کلیدواژه ها: منظومه‌های حماسی و پهلوانی، شاهنامة کردی، گورانی، ادب شفاهی، شاهنامة فردوسی.

عنوان مقاله [English]

An introduction to Kurdish epic and heroic literature especially on Kurdish Shāhnāme

نویسنده [English]

  • Behrooz Chamanara
چکیده [English]

This research tries to achieve an executive determination about Kurdish epopees. The epic poems which we know it’s as Kurdish Shāhnāme. These epopees are rooted in myth and included the general believes and the viewpoints of Zagros settlers belong the earlier ages of human life from today. The difference of mythical foundations between Western and Eastern Iran appointed the researcher to survey in the ideas and worldviews of Kurdish Shāhnāme. This surveying leads to achieve a conceptual classification and it helps to have a comparative studding to know the proportion of original Kurdish Shāhnāme. The structure of Kurdish literary language and the poems meter is the other point that mentioned there and writer tries to determine and explain the concept of “Gurāni” with some sample words. There is a special part for Oral literature also to explain how the booklets and handwritings were engendered and also has speaks about aspects of narrators’ performance. The main conclusion of this paper is that the Kurdish Shāhnāme is an original and independent text in Gorani and the seclusion from official Iranian literature progress causes to accept some metamorphosis and also to be affected from some sects after Islam and ancestors of ancient Iranian religions in Zagros area.

Key words: Epopee, Kurdish Shāhnāme, Gurāni, Oral Tradition, Ferdowsi’s Shāhnāme.

CAPTCHA Image