بررسی حیله ها و ترفندهای قدیمی در سمک عیار

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه یزد

چکیده

سمک عیار از داستان های شفاهی قدیم فارسی است که کاتبی به نام فرامرزبن خدادبن عبدالله الارجانی آن را از تقریرات صدقه بن ابوالقاسم در اواخر قرن ششم هجری به قید کتابت درآورده است. این کتاب به زندگی و کوشش های عیارانی اختصاص دارد که برخلاف تصوری که از عیاران می رود نه در مقابل حکومت، بلکه در کنار حکومت و برای تحقق اهداف حاکمان و پادشاهان کوشش می کرده اند و برای پیشبرد اهداف خود علاوه بر روشهای معمول به حیله هایی متوسل می شده اندکه نه تنها در قدیم، بلکه امروز نیزدر روشهای جاسوسی و ضدّ جاسوسی کاربرد دارد.در این مقاله، ضمن استقصای حیله های عیاری، به طبقه بندی آنها اقدام شده و پس از توضیح هر مورد شواهدی نیز از کتابهای دیگر که این حیله ها در آنها روایت شده، آمده است.براساس یافته های این پژوهش، بیشترین بسامد این حیله ها به حیله های جنگی اختصاص دارد که آثاری از آنها در شاهنامة فردوسی و کتاب آداب الحرب و الشجاعه نیز آمده است. در کنار حیله های جنگی باید از حیله های دیگر از قبیل استفاده از داروی بیهوشی، نقب بریدن و بوالعجبی کردن یاد کرد. استفاده از حیله های مکتوب از قبیل تقلید خط و یا به تقلّب مهر بر کاغذ زدن نیز در سمک عیار دیده می شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Stratagems and Schemes in Samak-e Ayyar

نویسندگان [English]

  • Yadollah Jalali Pandari
  • Roghayeh Hosseini
چکیده [English]

Samak-e Ayyar has been told by Sadaghat ebn-e Abolghasem in the same way it was recounted in public places. Faramarz ebn-e Khodadad-e Arrajani, in turn, has adopted and retold the story, retaining the same stylistic features used by professional public reciters.
Ayyari tricks and stratagems are of magical and military nature and are used by common people, wanderers, magicians and fairies in this work. Examples of the frequently used stratagems are: casting the lasso, using anesthetics, telling lies, passing oneself as someone else, …. The method of constructing prisons, buildings, basements and escape ways are all unique and bespeak the craftiness and ingenuity of those who employ them. These tricks are sometimes used to benevolent ends; they can also be resorted to for hostile purposes. In both cases, such tricks are of great strategic value to the users

کلیدواژه‌ها [English]

  • Samak-e Ayyar
  • stratagems
  • magic
CAPTCHA Image