منابع و مآخذ عین القضات همدانی در تمهیدات و نامه ها

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

• نیلوفر بهرام زاده ¹
• سلمان ساکت ²

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

² دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

10.22067/jls.2025.93178.1702

چکیده

عین‌القضات همدانی از بزرگ‌ترین عارفان و متفکران سدۀ ششم هجری است که اندیشه‌های ژرف و بدیع او، عرفان و تصوّف اسلامی را بیش از پیش بارور کرده است. بی‌تردید جستجو در منابع آثار و نوشته‌های او، سرچشمه‌ها و بن‌مایه‌های فکری و اندیشگانی او را به ما نشان می‌دهد. این مقاله بر آن است تا با پژوهش در منابع و مآخذ اندیشه‌های قاضی همدانی، سرچشمه‌های تفکرات ژرف و عمیق او را تا حد امکان نشان دهد. نتایج پژوهش نشان‌دهندۀ آن است که منابع عین‌القضات فراتر از آثار برادران غزالی و ابوطالب مکی است. این منابع را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: 1. منابعی که عین‌القضات در آثار خود به آنها اشاره کرده است؛ مانند آثار ابوحامد غزالی، قوت القلوب مکی، رسالۀ اضحویه و سخنان و آثار حلاّج و سهل تستری. 2. منابعی که قاضی به آنها اشاره‌ای نکرده است اما از آنها تاثیر گرفته است که عبارتند از تعرّف کلابادی، تهذیب الاسرار خرگوشی، حقائق التفسیر سلمی، شرح التعرّف مستملی بخاری، و رسالۀ قشیریه ابوالقاسم قشیری.

کلیدواژه‌ها

• منابع و مآخذ عین القضات همدانی
• تمهیدات
• نامه های عین القضات
• حقائق التفسیر سلمی
• تفسیر القرآن العظیم تستری

---

عنوان مقاله [English]

Sources and References of Ayn al-Qudat al-Hamadani in Tamhidat and Letters

نویسندگان [English]

• Niloufar Bahramzadeh ¹
• salman saket ²

¹ M.A Student of Persian language and literature, Dr. Ali Shariati Faculty of Letters and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

² Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Dr. Ali Shariati Faculty of Letters and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

چکیده [English]

Ayn al-Qudat al-Hamadani stands as one of the most remarkable mystics and intellectuals of the sixth century AH, whose profound and innovative insights have played a pivotal role in enriching Islamic mysticism and Sufism. Delving into the sources of his works and writings provides invaluable insights into the intellectual foundations and origins of his ideas. This study seeks to systematically examine the sources and references of Qadi Hamadani’s thoughts, aiming to uncover the roots of his profound reflections as comprehensively as possible. The findings reveal that Ayn al-Qudat's intellectual heritage extends beyond the works of the Ghazali brothers and Abu Talib Makki. His sources can be categorized into two distinct groups: 1. those explicitly referenced in his works, including the writings of Abu Hamid al-Ghazali, Qut al-Qulub by Makki, Risala al-Adhawiya, and the sayings and works of Hallaj and Sahl Tustari; and 2. those not directly mentioned but influential, such as Ta'aruf by Kalabadi, Tahzib al-Asrar by Khargushi, Haqa'iq al-Tafsir by Sulami, Sharh al-Ta'aruf by Mustamli Bukhari, and Risala al-Qushayriya by Abu al-Qasim Qushayri.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ayn al-Qudat al-Hamadani'
• s Sources and References, Tamhidat, Ayn al-Qudat'
• s Letters, Haqa'
• iq al-Tafsir by Sulami, Tafsir al-Qur'
• an al-Azim by Tustari,