شکل‌گیری رئالیسم در داستان نویسی ایرانی

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

نگارش رئالیستی در ادبیات کلاسیک فارسی به اندازة شیوه های غیر واقعگرا مورد توجّه نبوده است. ادبیات اجتماعی و سیاسی مشروطه، ذهنیت مردم شهرهای بزرگ به‌ویژه پایتخت را از جانب آرمان های ماورائی به سوی زندگی زمینی و انسان‌مدار سوق داد و با پیدایش روزنامه‌ها، نثر فارسی به سوی سادگی و واقعیت‌نگاری حرکت کرد. روزنامه-نگاری تکوین نوشتار واقعگرا را شدت بخشید و توجه روزنامه‌نگاران ایرانی به واقعیت-های حاد اجتماعی، آن‌ها را به سوی نگارش داستان های اجتماعی در قالب پاورقی کشاند. بدین صورت رمان واقعگرا همزمان با شکل گیری طبقة ‌بورژوای نوین دولتی در ایران پا به عرصۀ ادبیات نهاد. این مقاله زمینه‌های شکل‌گیری رمان رئالیستی فارسی از دوران مشروطه را بر اساس نگرش تاریخ ادبی نشان داده و روند حرکت زبان فارسی به سوی واقعگرایی و تولد داستان رئالیستی و تعامل و تداخل روزنامه‌نگاری با آن را دنبال می‌کند. اهمّ مطالب مورد بحث از این قرار است: گذار از رمان تاریخی به رمان اجتماعی، تحولات زبان و واقعیت اجتماعی، روزنامه‌نگاری و رئالیسم، پیشگامان رئالیسم فارسی، درونمایة غالب بر آثار رئالیستی، ‌نقص رمان واقعگرای اولیه و ارزش جامعه شناختی رمان های رئالیستی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Formation of Realism in Iran

نویسندگان [English]

  • Hashem Sadeghi
  • Mahmood Fotoohi
چکیده [English]

Realistic writing has not been as much the focus of attention as non-realistic modes in Persian literature. The socio-political literature of the Constitutional Period led the mindset of people in big cities, particularly the capital city, away from supernatural concerns to earthly and humanistic life. Upon the appearance of newspapers, Persian prose moved towards simplicity and reality. Journalism intensified the development of realistic writing; moreover, the attention given by Iranian journalists to critical social realities led them to the composition of social stories in the form of feuilleton. Thus realistic novel entered literary arena simultaneous with the development of the modern state bourgeoisie. This paper illustrates the backgrounds to the formation of Persian realistic novel from the perspective of literary history since Constitutional Period and pursues the Persian language trend of movement towards realism and the birth of realistic fiction out of journalism. The most significant issues discussed here include: transition from historical novel to social novel, linguistic transformations and social reality, journalism and realism, pioneers of Persian realism, recurrent themes of realistic works, the shortcomings of early realistic novel and its sociological values.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian realism
  • journalism
  • realistic novel
  • travelogue writing
CAPTCHA Image