خوانش اکوفمینیستیِ داسـتــان «زنــان بــدون مــردان»

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشکده ادبیات، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

چکیده

اکوفمینیسم از تلاقی جنبش‌های محیط‌‌زیستی و موج سوم فمینیسم سر برآورد و موفقیت در دستیابی به اهدافِ این دو جنبش را به هم پیوند زد. اکوفمینیست‌ها تلاش می‌کنند پیوند میان زن و طبیعت را چه مبتنی بر رویکرد ذات‌گرایانه و چه مبتنی بر رویکرد ساخت‌گرایانه تا عصر اسطوره دنبال کنند. زنان و مسائل آن‌ها در داستان‌های شهرنوش پارسی‌پور محوریت دارند. از سوی دیگر به‌ویژه در داستان زنان بدون مردان ذهن و زندگی زنان به‌نوعی با طبیعت به‌ویژه با درخت، گره خورده است. اوج این گره‌خوردگی زمانی است که زنان داستان، نخستین گام‌ها را در جهت رهایی از سلطه و رسیدن به آگاهی و ورود به جامعه برمی‌دارند. این پژوهش با رویکرد توصیفی‑تحلیلی در پی یافتن مناسبات مردان و زنان و رابطه و پیوند زنان با طبیعت در این داستان است. نتایج این تحقیق نشان داد زنان با گریز از سلطۀ فرهنگ مردسالارانه به معرفت زنانه نسبت به خود، بدن خود و جامعه دست پیدا می‌کنند. این به معنای گریز مطلق از مردان نیست، بلکه گرایش طبیعی به باروری ممکن است آن‌ها را به‌سوی مردان بازگرداند؛ اما برخی از شخصیت‌های زن داستان که نسبت به مردان خوش‌بینی لازم را ندارند مسیری دیگر پیش می‌گیرند و آن، پیوستن به طبیعت و باروری در عین بکارت است؛ شیوه‌ای که آن‌ها را با طبیعت بکر و دوشیزۀ مادران مقدس در تاریخ و اسطوره پیوند می‌زند. در این داستان شاهد رابطه نامناسب مردان اقتدارگرای این داستان هم‌زمان نسبت به زنان و طبیعت هستیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Ecofeministic Reading of “Women without Men”

نویسنده [English]

  • Zahra Parsapoor
Associate Professor in Persian Language and Literature, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran
چکیده [English]

Blending environmental movements with third-wave feminism formed ecofeminism, which tied up the aims of the two movements. Ecofeminism tries to trace the relationship between women and nature, either from an essentialist approach or from a structuralist viewpoint, back to the age of mythology. Women and their related affairs play an important role in Shahrnoush Parsipour’s stories. Furthermore, in “Women without Men”, thoughts and lives of female characters of the story are tied to nature, especially to trees. Its climax is where the women of the story, in a traditional‑minded society, take initial steps to liberate themselves from any domination, become conscious, and enter society. Employing a descriptive‑analytic approach, this study sought to understand men/women relationships, on the one hand, and women/nature relation, on the other hand. The results show that women become aware of their own femininity, their own body, and their society by escaping the domination of patriarchal culture. But it is not mean complete freedom from men. Their instinctive inclination to procreation returns them to men. Although a few female characters who are not optimistic about men, take different way which is joining nature and virgin birth; this is a way which relates them to pristine nature and sacred mothers throughout history and mythology. In this story, inappropriate relations of authoritarian men to women and nature could be seen at the same time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ecofeminist
  • Shahrnoush Parsipour
  • Women
  • Nature
پلمود، وال. (1382). «طبیعت، نفس و جنسیت: فمینیسم، فلسفه بوم‌شناختی و نقد عقلانیت». جان بنسون. اخلاق محیط‌زیست. مترجم عبدالحسین وهاب‌زاده. مشهد: چاپخانه دانشگاه فردوسی. صص 316-325
عنایت، حلیمه؛ فتح زاده، حیدر. (1388). «رویکردی نظری به مفهوم اکوفمینیسم». مجلۀ مطالعات جامعه‌شناسی. سال دوم. شماره 5. زمستان.صص 45-63
مامسن، جنت هنشل. (1387). جنسیت و توسعه. ترجمه زهره فنی. تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران ـ مرکز مطالعات و تحقیقات زنان
میل، جان استوارت. (1390). انقیاد زنان. ترجمۀ علاءالدین طباطبایی. تهران: هرمس
پارسی‌پور، شهرنوش. (1368). زنان بدون مردان. تهران: نشر نقره
پورخالقی چترودی، مهدخت. (1380). «درخت زندگی و ارزش فرهنگی و نمادین آن در باورها». مجلۀ مطالعات ایرانی. زمستان. ش 1.صص 89-126
حسنعلی زاده، فرناز. (1388). از خاک به خاکستر؛ بررسی آثار منیرو روانی پور. تهران: نشر پایان
حسنی جلیلیان، محمدرضا؛ حیدری، علی؛ بیراوند، بهجت. (1393). «تحلیل اسطوره‌ای دوشیزه- مادر». فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی. س 10- ش 35- تابستان. صص 107- 136
صالحی، صادق؛ کبیری، افشار؛ کریم زاده، سارا. (1395). «بررسی نقش جنسیت در جهت‌گیری‌های زیست‌محیطی، موردمطالعه شهر ارومیه». مجلۀ علوم و تکنولوژی محیط‌زیست. دوره هجدهم. شماره یک. بهار. صص 149-161
لوید، ژنویو. (1381). عقل مذکر، مردانگی و زنانگی در فلسفه غرب. ترجمۀ محبوبه مهاجر. تهران: نشر نی
Abrams, M. H and Harpham, Geffrey Galt.(1388). A Glossary of Literary Terms. Tehran: zabne melal.
Biehl, Janet (1988)What is Social Ecofeminism? In < GP 11 (social-ecology.org)>
Gaard, Greta Claire. " Living Interconnections with Animals and Nature" In Ecofeminism Women, Animals, Nature, ed. Greta Gaard,1-13. PHILADELPHIA: Temple University Press,1993.pp:1-13
Opperman, Serpil(2013)Feminist Ecocriticism, A post humanist Direction in Ecocritical Trajectory In: )International Perspectives in Feminist Ecocriticism. Edited by Gaard, Greta. Estok, Simon c. Opperman, Serpil. London: Routledge:19-36
Warren, Karen J.(1993)" Introduction" of Environmental Philosophy: From Animal Rights to Radical Ecology. Zimmerman, Michael E., J. Baird Callicott, Karen J. Warren, Irene J. Klaver, and John Clark, eds. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall. Pp: 253-267
Warren, Karen J., "Feminist Environmental Philosophy", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2015 Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL=
CAPTCHA Image