ابونواسِ ایرانی و شعرِ بی قافیه

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموخته‌ی دکتری زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

بررسی پیوندهای میان شعر پارسی دری و شعر ایران پیش از اسلام یکی از موضوعات مهمی است که توجه برخی از پژوهش‌گران داخلی و خارجی را به خود جلب کرده است. پاره‌ای از پرسش‌هایی که درباره شعر ایران پیش از اسلام مطرح است در پیوند با مؤلفه‌های صوری و ساختاری مانند وزن و قافیه است. بعضی پژوهش‌ها نشان از آن دارد که شعر باستانی ایرانیان معمولاً بی‌قافیه بوده است. اکنون این پرسش به میان می‌آید که آیا دنباله این «بی‌قافیه» به شعر پارسی یا عربیِ پس از اسلام نیز کشیده شده است یا خیر. در این مقاله به یک نمونه شگفت‌انگیز شعر از ابونواس ایرانی اشاره می‌شود که به زبان عربی است و قافیه ندارد. این نمونه جالب در کتاب العمدة فی محاسن الشعر اثرِ ابن رشیقِ قیروانی آمده است. احتمال دارد که ابونواس با توجه به اینکه ایرانی بوده است این ویژگی را از آن سنت گرفته باشد. می‌توان گفت که این نخستین شعرِ سپیدی (blank verse) است که در جهانِ اسلام سروده شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Iranian Abunovas and blank verse

نویسنده [English]

  • Mostafa Jalili taghavian
PhD in Persian Language and Literature, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

One of the significant topics that has drawn the attention of some Iranian and foreign scholars is the investigation of the connections between Dari Persian poetry and pre-Islamic Iranian poetry. Among the questions raised in studies of pre-Islamic Iranian verse are those concerning formal and structural features such as meter and rhyme. Some studies suggest that ancient Iranian poetry typically lacked rhyme. The central question of this article is whether this unrhymed feature persisted in post-Islamic Persian or Arabic poetry. To address this, the author points to an example of Arabic verse by the Iranian-born poet Abū Nuwās, which notably lacks rhyme. This poem is preserved in al-ʿUmda fī Maḥāsin al-Shiʿr. Given Abū Nuwās’s Iranian background, the author proposes that this feature may have been influenced by the unrhymed poetic tradition of pre-Islamic Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • English Ancient Iranian Poetr
  • Abu Nuwās
  • Free Verse

Authors retain the copyright and full publishing rights. This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution 4.0 International License (CC BY 4.0).

  1. اصفهانی، ح. (2001). دیوان أبی نواس الحسن بن هانی الحکمی. تحقیق ایثفالد فاغنر، الجزء الأول، الطبعة الثانیة. دارالنشر الکتاب العربی برلین.
  2. أنیس، إ. (1952). موسیقی الشعر، الطبعة الثانیة. مکتبة الأنجلو المصریة.
  3. جوزو، م.(2002). نظریات الشعر عند العرب. دارالطلیعة للطباعة و النشر.
  4. خالقی مطلق، ج. (1361). یکی داستان است پر آب چشم (درباره موضوع نبرد پدر و پسر). ایراننامه، 2، 205-164.
  5. عقاد، ع. م. (2013). ابونواس. موسسة الهنداوی للتعلیم و الثقافة.
  6. عوفی، م. م. (1391). لباب الالباب. تصحیح عزیزالله علیزاده. فردوس.
  7. قیروانی، ح. ب. (۱۴۲۰). العمدة فی محاسن الشعر، الجزءالاول. تحقیق نبوی عبدالواحد شعلان. مکتبة الخانجی.
  8. لازار، ژ. (1395). بررسی وزن شعر ایرانی. ترجمۀ لیلا ضیا مجیدی. هرمس.
  9. ملائکة، ن.(1967). قضایا الشعر المعاصر، الطبعة الثالثة. منشورات مکتبة النهضة.
  10. ناتل خانلری، پ. (1396). وزن شعر فارسی. توس.
  11. نصیرالدین توسی، م. م. (1389). اساس الاقتباس. تصحیح عزیزالله، علیزاده. فردوس.
  12. واژه‌نامه معجم المعانی الجامع برگرفته از: https://www.almaany.com

                  

CAPTCHA Image