جدال خیر و شر؛ درونمایة شاهنامة فردوسی و کهن الگوی روایت*

نوع مقاله : مقالۀ پژوهشی

نویسنده

چکیده

در تحلیل و طبقه‌بندی ساختاری انجام شده بر شاهنامه فردوسی، تضاد، دوبنی یا جدال نیک و بد را درونمایة اصلی شاهنامه می‌یابیم که همچون یک روح بر اجزای این اثر سترگ سایه افکنده است. بسامد داستانهایی که در شاهنامه به‌طور مستقیم جدال عملی خیر و شرّ را دربر می‌گیرند، دست کم دو برابر داستانهایی است که به درونمایة دیگر مربوط است. از یک سوگستردگی و قدمت بنیادهای اساطیری «تضاد دوبنی» یا جدال نیک و بد در فرهنگ و تمدن جهانی از این اسطوره، کهن الگویی فراگیر ساخته است و از سوی دیگر، ساختارگرایان ـ با تأثیر مستقیم یا غیر مستقیم از این اسطوره ـ برای روایت و داستان تعریفی ارایه داده‌اند که آگاهانه یا ناآگاهانه ریشه در ساخت روایی این اسطوره دارد. بر این اساس جدال خیر و شر (درونمایة عمده در شاهنامه) می‌تواند به عنوان ژرف ساخت الگوی روایت در ناخودآگاه جمعی ذهن بشر، کهن الگوی روایت به شمار آید.
کلید واژه‌ها: شاهنامه، ساختارگرایی، اسطوره، پی‌رفت، جدال خیر و شرّ، کهن الگو.

عنوان مقاله [English]

The “conflict between good and evil” a motif in Shahnameh and the narrative archetype

چکیده [English]

In the classification and structural analysis of Shahnameh, the authors of the article consider the conflict between good and evil (from now on C.G.E.) as the main motif of this great epic. This motif has spread all over the epic. The number of the stories being influenced by the myth of C.G.E. is at least twice as many as every other motif in the epic. Considering the antiquity of the myth and motif of C.G.E. in the man’s culture and the definition of structuralists -under the influence of this myth- for the narration, the authors introduce the C.G.E. as the narrative archetype; because this myth is the deep structure of narrative pattern in collective unconscious of mankind.

Keywords: Shahnameh, Structuralism, myth, conflict between good and evil, narrative archetype.

CAPTCHA Image