معادل بصری بدیع لفظی در خط نستعلیق با تاکید بر آثار استاد غلامحسین امیرخانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی.

نویسندگان

دانشگاه نیشابور

چکیده

یکی از وجوه اشتراک آثار ادبی هنری، به ویژه شعر فارسی و خط نستعلیق، آهنگین بودن آنهاست. گذشته از ساختار زبان فارسی و فرم خط نستعلیق که موزون و لطیف است، شاعران و خوشنویسان از روش‌هایی برای آهنگین‌تر کردن آثارشان استفاده می‌کنند که در ادبیات، موضوع بدیع لفظی است. هدف این پژوهش که به شیوه توصیفی–تحلیلی و با رویکرد تطبیقی انجام شده، نشان دادن شباهت‌های این روش‌ها در ادبیات فارسی و خوشنویسیِ خط نستعلیق با وجود شیوه بیانی متفاوت است. مساله این است که معادل‌های بصری آرایه‌های لفظی به چه صورت در خط نستعلیق تجلی می‌یابند؟ بدین منظور آثار خوشنویسی استاد غلامحسین امیرخانی به دلیل سهولت دسترسی به آثار و همچنین توانایی ایشان در ارائه آثار با کیفیت در قالب‌های مختلف، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق مبین آن است که خالقان آثار در دو حوزه متفاوت ادبیات فارسی و خط نستعلیق از روش‌های مشابهی برای آهنگین‌تر کردن اثرشان استفاده می‌کنند و این شباهت در حدی است که می‌توان برای بسیاری از ترفندهای لفظی در ادبیات، معادلی بصری در خط نستعلیق پیدا کرد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Visual Representative of Verbal Creatiion as a Figure of Speech in Nasta'liq Calligraphy with an Emphasis on Artworks of Calligrapher Gholamhossein Amirkhani

نویسندگان [English]

  • somayeh bazi
  • farzaneh far r okhfar
چکیده [English]

 
Being melodic is one of the commonalities of literary works, particularly in Persian poetry and Nastaliq calligraphy. Apart from the structure of the Persian language and the Nastaliq calligraphy form, which is elegant and delicate, poets and calligraphers use methods to make their works more melodic. In literature, these methods are the subject of “verbal innovative”. The aim of this study, which is conduced in a descriptive-analytical manner and with a comparative approach, is to show the similarities of these methods in Persian literature and Nastaliq calligraphy, despite their different explanatory methods. The question is how do the visual equivalents of verbal figures of speech, manifest in the Nastaliq calligraphy? For this purpose, the calligraphic works of Gholamhossein Amirkhani have been studied and analyzed from this perspective. The reason for choosing him is easy accessibility to his works and also his ability to present quality works in different formats. The results of this study reveal that the creators of works in two different fields of Persian literature and Nastaliq calligraphy, use similar methods to make their works more melodic and this similarity is to some extent that a visual equivalent can be found in Nastaliq calligraphy for many verbal tricks in literature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nasta'liq Script
  • Figures of Speech
  • Gholamhossein Amirkhani
- امیرخانی، غلامحسین.(1376). ترکیب بند محتشم کاشانی. چهارم، تهران: انجمن خوشنویسان ایران
- امیرخانی، غلامحسین.(1380). صحیفه هستی. اول، مشهد: انتشارات کلهر
- امیرخانی، غلامحسین.(1386). جلوه های نیاز مناجات منظوم منسوب به حضرت علی. اول، تهران: انتشارات امیرخانی
- امیرخانی، غلامحسین.(1388). آداب الخط. هشتم، تهران: انجمن خوشنویسان ایران
- امیرخانی، غلامحسین.(1391). آفتابی در سایه.اول، مشهد: انتشارات میردشتی با همکاری انجمن خوشنویسان مشهد
- شمیسا، سیروس.(1389). بدیع. بیستم، تهران: دانشگاه پیام نور
- شیمل، آن‌ماری.(1389). خوشنویسی و فرهنگ اسلامی. اسدالله آزاد، چهارم، مشهد: انتشارات آستان‌قدس
- عقیقی بخشایشی، عذرا.(1375). هنر خط و زنان خوشنویس در تمدن اسلامی. اول، تبریز: نشر آذربایجان
- فرهنگی، زهرا.(1391). بررسی وجوه اشتراک خوشنویسی و موسیقی ایرانی. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران، پردیس هنرهای زیبا، گروه مطالعات عالی هنر، استاد راهنما: سیدحسام الدین سراج.
- قلیچ‌خانی، حمیدرضا.(1392). درآمدی بر خوشنویسی ایرانی. اول، تهران: موسسه فرهنگ معاصر
- مشتاق، خلیل.(1386). خط و کتابت. اول، تهران: آزاد اندیشان
- محمودی،آزاد.(1387). اصطلاحات خوشنویسی در شعر شاعران بزرگ ایران. تهران:فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران
- وحیدیان کامیار، تقی.(1390). بدیع از دیدگاه زیبایی شناسی. پنجم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)
- همایی، جلال الدین.(1361). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: توس
- یاحقی، فرید، 1388،«جناس؛ آرایه ادبی، آرایه بصری مقابسه تطبیقی جناس‌های لفظی و بصری در انیمیشن»، نقد ادبی، سال 2، شمار5، 195-176.
CAPTCHA Image