مأخذشناسی روایت‌های فردوسی‌نامه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی.

نویسندگان

• روح الله اسدی ¹
• علیرضا شوهانی ²
• رحمان ذبیحی ³

¹ دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی ایلام

² دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام

³ گروز زبان و ادبیات فارسی- دانشکده ادبیات و علوم انسانی- دانشگاه ایلام

10.22067/jls.2023.78724.1354

چکیده

فردوسی‌نامه، مجموعه‌ای سه‌جلدی، شامل روایاتی دربارۀ فردوسی، پهلوانان شاهنامه، چند داستان غیر حماسی و تعدادی روایت دربارۀ محلّ زندگی راویان است که نام‌های شاهنامه‌ای دارند. تاکنون تصوّر عموم پژوهش‌گران حوزۀ ادبیّات حماسی و ادبیّات عامیانۀ ایران بر این بوده که این روایات، شفاهی هستند و سینه‌به‌سینه نقل شده‌اند. در این پژوهش، با مراجعه به منابع مکتوب، نشان داده‌ایم که عمدۀ این روایات، برگرفته از منابع مکتوب هستند و برخی افراد که این روایات را برای درج در این مجموعه، برای انجوی‌شیرازی فرستاده‌اند، داستان‌های ارسالی خود را از روی منابع مکتوب رونویسی کرده‌اند. منبع عمدۀ آنها نیز شاهنامه‌های منثوری است که از عصر صفویّه رواج پیدا کردند و تقریباً در هر روستایی یافت می‌شوند. با بررسی و جست‌وجو در منابع مکتوب و شواهدی که در خود روایات موجود است، نشان داده‌ایم که حدود 69 درصد از حجم روایات موجود در این مجموعه، دارای منبع مکتوب هستند، 12 درصد روایات، غیرحماسی هستند و ارتباط عمیقی با فردوسی و شاهنامه ندارند (جز در نام‌ها)، برخی از این روایات از منابع مکتوب گرفته شده‌اند و برخی دیگر نیز ماهیتاً نمی‌توانند منبع مکتوبی داشته باشند و تنها 19 درصد از کلّ مجموعۀ روایات، منبع مکتوب ندارند و از آن دسته داستان‌های شفاهی عامیانه‌ای محسوب می‌شوند که هیچ‌گاه نیازی به مکتوب‌شدن نداشته‌اند و کوتاهی و جذّابی آنها برای تودۀ مردم، شاهدی بر این مدّعاست.

کلیدواژه‌ها

• شاهنامه
• فردوسی‌نامه
• روایت شفاهی
• منبع مکتوب

موضوعات

• ادبیات حماسی

---

عنوان مقاله [English]

To find recourses of Ferdowsiname

نویسندگان [English]

• rouhollah asadi ¹
• Alireza Showhani ²
• Rahman Zabihi ³

¹ phd student of Ilam university

² Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Ilam University

³ Department of Fassi Language and Literature - Faculty of Literature and Humanities - Ilam University

چکیده [English]

Ferdowsinameh is a three-volume collection, contains narratives about Ferdowsi, the heroes of the S hahnameh, some non-epic stories, and a number of narrations about the living places of the narrators who have names frome the Shahnameh. Until now, the general opinion of reaserchers in the field of epic literature of Iran is that these traditions are oral.in this reaserch, with a scientific method and by refering to written sources, we have shown that most of these narrations are taken from written sources and most of the people who sent these narrations to Anjavi Shirazi for inclusion, wrote down their stories from some written sources. Their main source is prose Shahnamehs that became popular from the Safavid era and can be found in almost evry village. By examining and searching the written sources and the evidence in the narratives themselves, we have shown that about 69% of the amount of narratives in this collection have a written source, 12% of the narrations are non-epic and have no deep connection with Ferdowsi and the Shahnameh (except for the names), some of these narrations are taken from written sources and some others cannot have a written source, and only 19% of the entire collection of narrations do not have a written source and they are considered as folk oral stories that never need to be written down and their brevity and attractiveness for the mass of people is a proof of this claim.

کلیدواژه‌ها [English]

• Shahnameh
• Ferdowsinameh
• oral narrative
• written source